Een donker poortje door, dan kwam je in de tuin van oma. In deze brandgang lag een kolk. Kolk was voor mij als kind een vreemd woord. Met zijn geur hoorde het ook bij Oegstgeest en het logeren bij oma. Het maakte deel uit van onze hinkelbaan daar. In onze straat in Den Haag had je putten met deksels. Een plek voor ‘buut vrij’ bij het tikkertje spelen.
‘Putdeksels vormen een vergeten onderdeel van het straatmeubilair. Ze zijn in grote getale aanwezig in het straatbeeld en worden daar ook letterlijk onder de voet gelopen. Ze zijn het zichtbare deel van het rioleringsnetwerk. Een stukje historie, dat letterlijk op straat ligt. Namen van vele (vrijwel altijd Nederlandse) gieterijen zijn vermeld op de putdeksels, afkomstig uit het gehele land, o.a. Almelo, Leiden en Weert.’ Zo schrijft Jannie Havelaar over de Haagse putdeksels in de Haagvaarder 18 (Stichting Haags Industrieel Erfgoed).
A’dam, 1925. Beeld: Oncyclopedia 
Haarlem, 2020
PUTJESSCHEPPER
In onze straat werden de putdeksels op zijn tijd gelicht. Een geur, die putlucht, steeg op. We staakten dan ons spel. Een slang die aan de reinigingswagen hing werd in de put gestoken, de motor van de wagen gierde oorverdovend hard. Aan de slang zaten voetsteunen waarmee de putjesschepper de slang wat dieper het donkere gat duwde en wat heen en weer haalde. We volgden zijn werk nauwgezet. ‘Putjesschepper’ was ook een scheldwoord dat wij kinderen vaak gebruikten bij het spel. Dat had voor mij geen associatie met de man die mij fascineerde. Zo hij daar stond met een been aan de stoeprand en het ander op die voetsteun. Het geraas van die zuigende slang duurde mij altijd te kort. Ik keek de wagen na op weg naar de volgende put verderop in de straat. Wij pakten dan ons spel weer op, gingen door met onze dagelijkse bezigheid op straat. Ik hoopte dat hij gauw weer terugkwam.
Zo’n beeld van de putjesschepper die de straat indraait komt niet overeen met mijn herinnering, wel leuk om dit filmpje te zien.
ANDERE VERDWENEN STRAATBEELDEN
Een greep straatbeelden van Internet
Wij noemden zoiets gewoon een put en een kolk was een diep meertje. Vlakbij Zuidhorn is er een, de Duivelskolk. https://zuidhorninbeeld.nl/noordhorn/01-straten/duivelskolk/ Tegenwoordig valt hij niet meer zo op omdat er allemaal bomen omheen groeien, maar er zijn allerlei verhalen aan verbonden.