FRAGMENTEN
- VOORJAAR 2020
16 maart
Premier Rutte richt zich vanuit het Torentje tot het Nederlandse volk: ‘De realiteit is dat het coronavirus onder ons is en voorlopig onder ons zal blijven.’
‘Steviger ingrijpen is niet meer te voorkomen. Precies twee weken na de eerste Nederlandse besmetting trekt het kabinet aan de noodrem. Alle scholen in Nederland blijven gesloten., concertzalen en theaters moeten dicht. Sportverenigingen staken hun activiteiten. Iedereen wordt dringend verzocht thuis te werken.
Uit angst voor tekorten slaan mensen aan het hamsteren in de supermarkt. Karretjes worden volgeladen met pasta, blikvoer en toiletpapier. Laatkomers treffen de schappen leeg aan. Rutte noemt het ‘ongelooflijk niet sociaal’ en bovendien onnodig, want van een werkelijk tekort is geen sprake.
Tegelijkertijd voltrekt zich in de verpleeghuizen een ramp. Ongeveer 120 duizend bewoners mogen geen bezoek meer ontvangen, met als doel om het virus koste wat kost buiten te houden. Maar het is al binnen. Twee weken na de sluiting is de sterfte er op haar hoogst: binnen een week overlijden 2.409 verpleeghuisbewoners, tweeënhalf keer zoveel als normaal. Veel mensen die overlijden, waren al besmet toen de verpleeghuizen op slot gingen.
Op 20 maart zijn er meer dan tienduizend sterfgevallen gemeld, vijf dagen daarna ruim twintigduizend. In april is er bijna geen land meer zonder covid-sterfte. De werkelijke sterfte schat de WHO nog zeker twee keer zo hoog.
Het zuiden van Nederland wordt het zwaarst getroffen. Tijdens de eerste golf sterven in Limburg en Noord-Brabant meer dan anderhalf keer zoveel mensen dan normaal. Uitvaartondernemers vrezen even voor een tekort aan kisten, maar er blijkt genoeg voorraad. Vooral de beperking van het aantal aanwezigen bij de uitvaart maakt waardig afscheid nemen moeilijk.
Inwoners van Marseille betuigen vanaf het balkon hun steun aan de zorg. Zingen op het balkon begon in Italië, om mensen tijdens de lockdown een hart onder de riem te steken. In Nederland werd geapplaudisseerd voor de zorg.
Langzaam wordt duidelijk hoe het ‘nieuwe normaal’ eruitziet. Er moet een ‘anderhalvemetersamenleving’ worden ingericht. Buitengewoon opsporingsambtenaren zien erop toe dat iedereen afstand houdt en niemand samenschoolt. Wie de regels overtreedt, wacht een boete van 390 euro en een strafblad. De impact van de coronamaatregelen op de culturele wereld is gigantisch. Bioscopen en theaters zien al hun voorstellingen van de agenda verdwijnen. Musea en galeries mogen geen bezoek ontvangen, muzikanten mogen niet meer optreden. En ook het nachtleven ligt al weken stil. (april)
Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog gaan de centrale eindexamens niet door. De middelbare scholieren die nu met enkel hun schoolexamencijfers slagen, wacht een wel heel rustige zomer zonder eindexamenfeestjes en eindexamenreizen.
Halverwege mei laat het kabinet al enkele coronamaatregelen los, maar vanaf ‘1 juno’ kan er echt versoepeld worden. Basisscholen, middelbare scholen, cafés, restaurants, theaters, bioscopen, concertzalen en musea – overal gaan de deuren weer open. Steeds meer verpleeghuizen laten weer bezoekers toe. Alleen nachtclubs moeten gesloten blijven.
ANP Robin van Lonkhuijsen. 
Op de historische krimp volgt een historisch herstel: na de zomer is de consumptie nog maar een procent of 3 lager dan een jaar eerder. Die opleving is is te danken aan de enorme steunpakketten van de overheid voor bedrijven en zelfstandigen. Om massaontslagen te voorkomen heeft minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken alleen al voor de eerste maanden 10 miljard euro vrijgemaakt.
In het voorjaar was er onvoldoende materiaal om grootschalig te testen. In juni kan wel iedereen met verkoudheidsklachten bij de GGD terecht. Maar het systeem hapert alweer: het kabinet stapt te laat over op commerciële labs en buitenlandse megalabs, waardoor wachttijden oplopen. Pas in december zullen de testproblemen echt voorbij zijn.
ZOMER 2020
- DE MAAT DER DINGEN
‘Stadsbewoners hebben door corona meer ruimte en meer groen nodig. Ze moeten elkaar kunnen ontmoeten met voldoende onderlinge afstand. Ze moeten ook kunnen sporten en bewegen. De omvang en kwaliteit van de openbare ruimte wordt belangrijker.’
‘Opeens weet iedereen waar je deze zomer moet zijn: op het water. De afgelopen jaren was het aanbod steeds veel groter dan de vraag, maar corona heeft de markt totaal omgedraaid. De boten zijn niet aan te slepen.’
‘Door bij elkaar te blijven, denken we veilig te zijn. In een groep samen klitten heeft evolutionair heel veel voordelen gehad. Daarom moeten we nu die anderhalve meter voortdurend herhalen. Het virus is een dreiging waardoor we iets moeten doen wat tegen onze natuurlijke reactie ingaat: bij elkaar kruipen. De schapen gaan bij elkaar staan omdat de wolf dan niet aanvalt. Safety and numbers, maar precies die diep natuurlijke reactie herbergt nu gevaar.’ (Carsten de Dreu, sociaal psycholoog. Leiden).
Afstand houden is echter allesbehalve gemakkelijk. Het druist in tegen de wens om elkaars nabijheid op te zoeken en gaat in tegen sociale gewoontes die een leven lang zijn opgebouwd. Bovendien is het houden van afstand op iedere plek anders georganiseerd. Het vergt concentratie en cognitieve inspanning om adequaat door het doolhof van vloerlijnen, stippen, waarschuwingsstickers, linten, posters en andere creatieve aanwijzingen te navigeren. Als men daarnaast ook nog afgeleid wordt, bijvoorbeeld omdat het druk is en er dus rekening moet worden gehouden met de bewegingen van vele anderen, dan vervalt men snel in oude gewoontes.
Meetlinten en centimeters kwamen alleen tevoorschijn als er verbouwd moest worden. In het coronatijdperk markeert het meetlint de openbare ruimte.
Steden zullen hun inwoners beter in de gaten gaan houden. Om het gedrag in de openbare ruimte in goede banen te leiden, zullen niet alleen meer toezichthouders worden aangesteld in parken en winkelstraten. Ook het technologisch toezicht zal worden uitgebreid. ‘Dat kan digitale surveillance zijn of het meten van je lichaamstemperatuur voor de toegang tot een openbaar gebouw.’
De nabijheid, een belangrijke kwaliteit van de stad, laat een vervelende keerzijde zien. Echter epidemieën en rampen hebben de ontwikkeling van steden nooit kunnen breken.
Toeschouwers zijn verdwenen uit de voetbalstadions in Europa. In Portugal worden in twee weken tijd de laatste rondes van de Champions League afgewerkt. Bayern München wint de finale van Paris-Saint Germain met 1-0.
De term ‘Huidhonger’ komt uit de kraamzorg omdat baby’s hier echt last van hebben; zij hebben een hele sterke behoefte aan huid op huidcontact. Er bestaat bijvoorbeeld veel onderzoek over het belang van aanraking bij het opbouwen van een ouder kind band en ook uit de ouderenzorg zijn er verhalen over hoe eenzaamheid bestreden kan worden door aanraking te stimuleren.
Terwijl hij thuiszat, besloot striptekenaar Michiel van de Pol van de nood een deugd te maken. 
‘Tango, tangor, ergo sum van de Duitse filosoof Wilhelm Schmid. Ik raak aan, ik word aangeraakt, dus ik ben. We hebben het aanraken van en door anderen nodig. Sterker nog, het zijn primaire, in dit geval emotionele, levensbehoeften. Een verlangen dat in tijden van corona onderdrukt moet blijven. Het openbare leven ontvouwt zich als een schaakspel waarin iedereen het eigen fort bewaakt en zichzelf doopt tot koning der pionnen in de hoop mensen op afstand te houden. Alleen zijn in de anderhalvemeter-maatschappij de pionnen vervangen door plexiglas, plakband en digitaal Zoomen. Wat doet dat gemis aan intermenselijke contact, aan verbondenheid, met ons? (Idealenfabriek, 24-04-2020).
Naar Lex Reitsma.
Hoezeer moderne verhoudingen en bijbehorende houdingen zijn gestoeld op nabijheid kan vooral blijken uit de pijnlijkste verwijdering die in korte tijd heeft plaatsgegrepen: die tussen de gezonden en de stervenden. Duizenden coronapatiënten lagen op intensive cares als late melaatsen, verstoken van intimiteit en troost. Alleen een zuurstofslang verbond hen nog met de levenden, terwijl verpleegkundigen er als bebrilde ruimtewezens langs ritselden. Het tart alle moderne beschavingsnormen, gebaseerd op nabijheid.
- ZO WAS ‘T, ZO IS ‘T
Voor 
Voor 
Voor 
Tegen. ANP VRPRESS
- HERST 2020
Toch is het voor vrijheid nog te vroeg. Opnieuw moeten cafés en restaurants hun deuren sluiten. Evenementen worden geschrapt van de kalender. Groepsgroottes worden verder beperkt. Nieuw in deze ‘gedeeltelijke’ lockdown: alcoholverkoop is na 20.00 uur verboden. Volgens Rutte is ‘vooral gekeken naar maatregelen die zorgen voor minder sociaal verkeer, zonder dat cruciale maatschappelijke sectoren in het gedrang komen’. Het onderwijs blijft daarom ongemoeid; het opnieuw sluiten van de scholen wil het kabinet zo lang mogelijk uitstellen.
Om ziekenhuizen niet extra te belasten verbiedt het kabinet de verkoop en het afsteken van consumentenvuurwerk. Vuurwerkliefhebbers vinden dat hen een feestje wordt afgepakt en uiten hun afkeer. In de weken die volgen verdubbelt het aantal meldingen van vuurwerkoverlast.
9 november
EPA/Liam McBurney / POOL
Maandenlang werken farmaceuten wereldwijd aan de ontwikkeling van een effectief vaccin tegen het coronavirus. De Amerikaanse farmaceut Pfizer en het Duitse biotechbedrijf BioNTech boeken als eerste succes: negen op de tien proefpersonen is na inenting beschermd. Een week later komt het eveneens Amerikaanse Moderna met zijn vaccin.
14 december
Premier Rutte spreekt voor een tweede keer dit jaar vanuit het Torentje de bevolking toe. ‘Nederland gaat op slot.’ Niet-noodzakelijke winkels, zoals bouwmarkten en kledingwinkels, moeten dicht. Alle scholen sluiten tot zeker 19 januari. Niet-medische contactberoepen, zoals kappers en masseurs, leggen het werk neer. Het dringende advies wordt om thuis niet meer dan twee gasten te ontvangen. Voor de kerstdagen maakt het kabinet een uitzondering: er is een extra gast welkom. Rutte biedt in zijn toespraak ook hoop. ‘Er komt een moment’, zegt hij, ‘dat we corona achter ons laten. Dat is niet meteen. Het is ook niet over een week of over een maand. Met het vaccin wordt 2021 wel een jaar van hoop en van licht aan het einde van de tunnel.’
Ofwel: is erwat genoemd wordt, licht aan het eind van de tunnel? Een volgend jaar met ‘een nieuw nu’ ?
Dit weekend liep ik door Delftshaven en de vlotten in het water waren mij niet eerder opgevallen. Ze worden nu ingezet voor vertier op gepaste afstand.
Hoe anders wordt het ?
In deze Corona-tijd waar wij van overheidswege gelast worden niet naar buiten te treden, maakten en maken wij een reis door ons huis.
Xavier De Maistre deed zulks rond 1790, Voyage autour de ma chambre. Hij kwam daartoe omdat hij onder huisarrest was geplaatst. Gerrit Komrij schreef naar aanleiding van dat boek:
“Het is een remedie tegen het heldendom van het moderne toerisme, de volkerenoorlogen incluis. Ons hoofd biedt valleien, doorkijkjes, uitzichten, afgronden pleisterplaatsen en wegversperringen genoeg. Geen wegennet is zo uitgebreid als dat van de verbeelding. En wie daardoor heenreist kan zeker verongelukken, maar nooit verwondt hij een ander”.