PROTEST SONGS
Met het huidige internationale protest tegen het politiegeweld en daarmee het institutioneel racisme, komt weer eens naar voren dat muziek onlosmakelijk verbonden is met protest. Achter ‘protest’ komt ‘song’ (en ‘mars’), en deze zijn van alle tijden.
Foto: ANP 
- ‘Bij de protesten rond de dood van George Floyd, op 25 mei 2020 in Minneapolis, spelen muziek, zang en scanderen een belangrijke rol. Dat was eerder ook al zo. Tijdens demonstraties voor burgerrechten of tegen politiegeweld in de jaren zestig, zongen de deelnemers: ‘bijvoorbeeld, We Shall Overcome’ *) of ‘I’m Black And I’m Proud’, van James Brown. De tekst van ‘Fuck Tha Police’ (1988) van rapgroep N.W.A, werd gescandeerd in 1992 tijdens de rellen in LA, na de vrijspraak van de politieagenten die Rodney King hadden mishandeld. Behalve voor woede is er ook ruimte voor solidariteit. Bij de huidige Amerikaanse protesten klinkt nu ‘Lean On Me’, het tedere lied van Bill Withers.’ (Hester Carvallo. NRC, 11 juni 2020).
*) In de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog en gedurende de abolitionistische periode van de 19e eeuw werd protesterende folkmuziek gemaakt. In de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) was ‘We shall Overcome’, een bekend protestlied.
- Potest uit Ierland is te horen in de rebel song van Sean Connery, waar zij de bruutheid van de Engelse overheerser bezingt en in het bijzonder Sunday Bloody Sunday.
- Zo’n veertig jaar geleden liet ik Billy Holiday het indringende ‘Strange Fruit’ zingen (zie de verantwoording) :
‘Southern trees bear a strange fruit
Blood on the leaves and blood at the root
Black bodies swinging in the southern breeze
Strange fruit hanging from the poplar trees’
DE BLUES
- De meeste bluesmuzikanten zijn niet onbekend met protestliederen. Aan het eind van de 19e eeuw zochten Amerikaanse slaven hun manier om zich te uiten en om het zware werk en onderdrukking als het ware een beetje hanteerbaar te maken . Hiervoor combineerden zij gospel, wat zij al kenden, met de westers muziek die zij op de plantages te horen kregen. Het resultaat was de blues: een swingende, ritmische muziekstijl met melancholistische teksten. Onderlinge afspraakjes zorgden ervoor dat simpele woordjes als ‘hark’ door de zwarte menigte beschouwd werd als ‘zot’. Zodoende werden bewakers en andere blanken uit volle borst uitgescholden, zonder dat daar sancties tegenover stonden. Ook onderwerpen als seks, alcohol en drugs worden veel bezongen in de bluesmuziek, en ook deze termen werden vaak verborgen in andere woordjes.
VERANTWOORDING
Een van de bijbaantjes in mijn studietijd was leraar Maatschappijleer op een Mavo in de Haagse Moerwijk (1975-1978). Op hun verzoek – inspraak – vulde ik een aantal lessen met muziek. Populair op de klasse-avonden waren Abba & Soul Singers. Ik wilde wat aanvulling geven opde hun muziekkennis. Als een amateur diskjockey liet ik ze de bijpassende muziek horen, maar stipte ook wat maatschappelijke achtergronden aan, daar was ik tenslotte voor ingehuurd.
In mijn logboek zie ik dat ik die lessenreeks begon met de blues. Ik had mijn bandrecorder op mijn tafel neergezet op het podium voor de klas. Maandagmorgen, het eerste lesuur 8.15 uur. Het is stil in de gangen nadat de bel aangaf dat de lessen konden beginnen. Het is stil in de klas. Spannend of mijn opname wel kinkt in het lokaal en hoe zij het gaan vinden. Strange Fruit.
Kwam nog een aardig filmpje tegen over het protest in Hong Kong, waarmee het belang van de muziek geïllustreerd wordt.
https://www.youtube.com/watch?v=dY_hkbVQA20&t=7s
Leuk om te lezen dat jij ook diskjockey bent geweest! En nog speciaal een geëngageerde diskjockey. Ik heb ooit nog meegedaan aan de Brabantse diskjockeykampioenschappen. Niet gewonnen, maar wel als amateur een eervolle vermelding in de krant.
Bert, mijn diskjockey loopbaan ging niet zover als die van jou. Het beperkte zich tot de lessen. Ik liet de leerlingen een lied horen en vertelde daar wat bij, waar die muziek voor stond of wat het wilde uitdrukken. Ik vroeg ze ook welke beelden zo’n lied bij hen opriep. Dat was een moeilijke opdracht.
Bert, Het schiet me nu te binnen dat ik weer voor klas sta om de leerlingen (lees: de lezers van deze blog) de opdracht (huiswerk)te geven om een lijstje te maken met verzetsliederen. Een beetje gecategoriseerd, zoals bijvoorbeeld naar land of naar contingent. Hoeveel vrijheidsstrijd was er niet in Griekenland, Rusland, Spanje of Italië ? (tip: een opera of klassiek muziekstuk mag ook gekozen worden. Mozart (Eroica) of Sjostakovitsj’ muziek tegen het totalitaire USSR systeem. De strijdliederen bij het verzet in de landen Zuid-Amerika, in Mexico, Chili, Cuba en Argentinië, in Zuid-Afrika tegen die ‘Witman’. Ook kunnen de leerlingen een periode uit de geschiedenis nemen, zoals de economische depressie van uit de jaren 30 in Amerika. Ik kan ze hiervoor wat opweg helpen door een voorbeeldje geven van Guthrie. (https://youtu.be/uX_bEDqxHFw?list=RDEMO26TGFBLRshI2LMbZpS1rg) Nu beschik ik, dat ging toen nog niet, want ik moest mijn bandrecorder de klas inslepen, over You tube. Thuis kunnen ze dat liedje beluisteren en de tekst lezen met een toelichting: ‘zijn muziek is voornamelijk folk, gecombineerd met country. Hij vormde een inspiratiebron voor o.a. Pete Seeger, met wie hij later de folkgroep Almanac Singers oprichtte, en later ook voor Bob Dylan…’ En dan heb ik ze een bruggetje gegeven naar de protestsongs uit de jaren 60…. Tot zover dit lesje maatschappijleer.
‘Toeval of niet? ‘ Iedere dag krijg ik via de mail het gedicht van de dag en het liedje van de dag toegestuurd. Meestal aansluitend op de actualiteit. De morgen nadat ik de vorige reactie schreef: ‘Liedje van de dag, uitgezocht door Kees van der Zwan: “De tekst van dit nummer van Fairport Convention is een vrij bekende ballade, die op de middelbare school wel werd behandeld. Ik maakte de blits bij mijn docente Engels door deze LP mee te nemen en in de klas te draaien.” Ofwel Bert, er waren wel meer amateur diskjockeys die voor de klas opereerden.
https://youtu.be/voL7UNyZyf0
Overigens zag ik ergens een foto van protestzanger Dylan en Joan Baez.. ik heb toen maar weer eens geluisterd naar Dirge, volgens kenners Dylan’s afrekening met haar op de LP Planet Waves..genadeloos maar MOOI
Ja Ton, de kracht van de protestsong is onovertroffen. Ik moest vandaag na de publicatie van het rapport van de KNMG over de selectie van ouderen voor de intensive care bij corona denken aan de protestsong van Van Kooten en De Bie: ‘ouwe lullen moeten weg’. Zie en luister: https://www.youtube.com/watch?time_continue=105&v=Le66uQRP8IA&feature=emb_logo
Dat rapport geschreven door o.a. zogenaamde ethici inspireerde mijn ex-collega tot het schrijven van het volgende stukje dat volgens hem morgen in de NRC komt:
“Toegang tot de intensive care in corona tijd
George Orwell wist het al in 1945. “Some animals are more equal than others”. Na lang onderzoek hebben 5 vooraanstaande ethici samen met onder meer de artsenorganisatie KNMG na onderzoek en discussie vastgesteld, dat deze regel ook voor mensen mag gelden als het om de toegang tot de intensive care gaat. Hiermee lijken de onderzoekers in ieder geval bewezen te hebben, dat ethiek geen wetenschap maar een vindplaats is. Rutte heeft al eerder in interviews laten blijken, dat hij niet een van deze 5 ethici is. Gelukkig maar!
Hans Akveld, Berkel en Rodenrijs”
Ik ben het met deze ‘protestsong’ ook hartgrondig eens.
Ja Bert. Wat ontbreekt bij jouw aangehaalde ethici is solidariteit en gelijkheid. Een tegengeluid kan dan komen van Simone de Beauvoir waar deze twee pijlers haar filosofie kleuren. Zij stelt dat de manier waarop een maatschappij omgaat met de ouderen laat zien wat de ware principes en doelstellingen ervan zijn. Wat zegt het dan over ons dat we de vergrijzing als een probleem hebben gedefinieerd? Ouderen zijn rotte takken die nu gerooid kunnen worden, zo ving ik op uit een eerdere discussie over corona en ouderen.
Om toch nog even terug te komen op je thema ‘Protest Songs’ vond ik deze uit de dertiger jaren! Helemaal actueel, hoewel we ‘God’ er tegenwoordig niet meer zo snel bij halen.
1919 Influenza Blues, song lyrics
Song: 1919 Influenza Blues
Lyrics: unknown
Music:
Year: Assumed to be 1930’s(2)
Genre: Blues
Country: USA
It was nineteen hundred and nineteen;
Men and women were dying,
With the stuff that the doctor called the flu.
People were dying everywhere,
Death was creepin’ all through the air,
And the groans of the rich sure was sad.
(CHORUS:)
Well it was God’s almight plan,
He was judging this old land,
North and south, east and west,
It can be seen,
It killed the rich, killed the poor,
It’s gonna kill just a little more,
If you don’t turn away from the shame.
Down in Memphis, Tennessee,
The doctor said it soon would be,
In a few days influenza would be controlled.
Doctor sure man he got had,
Sent the doctors all home to bed,
And the nurses all broke out with the same.
(CHORUS)
Influenza is the kind of disease,
Makes you weak down to your knees,
Carries a fever everybody surely dreads,
Packs a pain in every bone,
In a few days, you are gone.
To that hole in the ground called your grave.
(CHORUS)
Om toch nog even terug te komen op je thema ‘Protest Songs’ vond ik deze uit de dertiger jaren! Helemaal actueel, hoewel we ‘God’ er tegenwoordig niet meer zo snel bij halen.
1919 Influenza Blues, song lyrics
Song: 1919 Influenza Blues
Lyrics: unknown
Music:
Year: Assumed to be 1930’s(2)
Genre: Blues
Country: USA
It was nineteen hundred and nineteen;
Men and women were dying,
With the stuff that the doctor called the flu.
People were dying everywhere,
Death was creepin’ all through the air,
And the groans of the rich sure was sad.
(CHORUS:)
Well it was God’s almight plan,
He was judging this old land,
North and south, east and west,
It can be seen,
It killed the rich, killed the poor,
It’s gonna kill just a little more,
If you don’t turn away from the shame.
Down in Memphis, Tennessee,
The doctor said it soon would be,
In a few days influenza would be controlled.
Doctor sure man he got had,
Sent the doctors all home to bed,
And the nurses all broke out with the same.
(CHORUS)
Influenza is the kind of disease,
Makes you weak down to your knees,
Carries a fever everybody surely dreads,
Packs a pain in every bone,
In a few days, you are gone.
To that hole in the ground called your grave.
(CHORUS)