LOGBOEK – week 30 – 2020

• DE ZUIDER IJDIJK

Zo nu en dan staat in de Volkskrant een bericht over ‘de eenzame begrafenis’. Zo ook deze week (20 juli 2020). Joris van Casteren geeft de beschrijving van de overleden persoon. Ditmaal is het Miranda Zitman. Heel luguber is ze aan haar einde gekomen. Haar lichaam is in de winter van 2019 gevonden en nu heeft haar begrafenis plaatsgevonden. De plek waar ze gevonden ‘De Zuider IJdijk’ is een decor dat de triestheid van dit overlijden nog eens onderstreept.

• 

‘Dit stukje Amsterdam werd aan het einde van de 19de eeuw aangelegd, toen Amsterdam met een modderoverschot kampte: het Oostelijk Havengebied verrees, de bodem van het IJ moest flink worden uitgediept zodat grote schepen er konden komen. De dijk kreeg de vorm van een driehoek. Eenmaal gereed werd de driehoek, die ruim honderd hectare omvatte, met havenblubber volgestort. Een drassig land ontstond, pas na jaren kon je erop lopen. Nescio deed dat, met de personages Bavink, Bekker en Hoyink uit zijn Titaantjes (1915). In het verhaal ‘Buiten-IJ’, een pendant van dat boek, roemt hij het uitzicht: Durgerdam met z’n kleine huisjes in de verte, de toren van Ransdorp, de rook van stoomboten op de Zuiderzee. Het kunstmatige eiland zelf is niets dan troosteloosheid: ‘Eenzaamheid kroop op uit ’t grasland buiten den dijk, tegen ’t oosten; aan ’t eind er van lag een poel met bruin riet aan de kanten; de verlatenheid zelf.’ De verlatenheid zelf diende een tijdje als militair terrein, in de oorlog was er een marinevliegveld gevestigd. Daarna kwam er een betoncentrale, een groothandel in bouwmaterialen en een rioolzuiveringsinstallatie, die zoveel stank verspreidde dat ze na verloop van tijd weer werd gesloten. Er kwamen dubieuze garages, onduidelijke loodsen en een parkeerterrein dat als afwerkplek fungeerde. Kermisexploitanten streken er neer, en een gepensioneerde circusartiest die in zijn woonwagen alligators en wurgslangen hield. Een goedkope manege waar arme kinderen op uit het slachthuis geredde paarden konden rijden vond er een onderkomen, net als smeeroliefabrikant Slurink en vuilophaalbedrijf Snelbak, dat het met de milieuwetgeving niet zo nauw nam. Er werden bruggen over het Zeeburgereiland heen gebouwd, tunnels onderdoor gegraven. Er kwamen kruispunten, een snelweg-afslag en een spoorbaan richting IJburg. Er is een woonwijk op verrezen, de tweede is in aanbouw.’

• HEERENVEEN

• 

• 

Willem Visser. Volkskrant, 19 juli 2020.

‘Heerenveen is de club van Abe, Foppe en Riemer, van het shirt met de pompeblêden (waterlelies) en het Friese volkslied voor thuiswedstrijden. Sportclub Heerenveen is apart, heeft een hoge sympathiefactor en bestaat maandag 19 juli honderd jaar.

Heerenveen is van de legendarische 6-5 tegen Ajax in 1950, na een achterstand van 1-5, een duel waarover een toneelstuk is gemaakt. De hoofdrol in die wedstrijd was voor maestro Abe Lenstra, de grootste van allemaal, tevens vereeuwigd als beeld voor het stadion, dat eveneens zijn naam draagt. Andere grote aanvallers: van Ruud van Nistelrooij via Klaas Jan Huntelaar tot Jon Dahl Tomasson, Afonso Alves en Georgios Samaras. Heerenveen is melancholie. Foppe de Haan (77) en Riemer van der Velde (79), de beste trainer en de beste voorzitter van voorheen, maakten de opgang mee van regionaal zorgenkind tot deelnemer aan de Champions League. ‘

• MALS GRAS

• 

• 

Thomas Oudman. Correspondent, 18 juli 2020.

‘Boeren mogen per 1 september tijdelijk geen eiwitrijk krachtvoer meer aan hun koeien geven. Na kritiek onderzoekt de minister toch nog eens of dat wel gezond is voor koeien. Wat is er gebeurd, dat koeien niet meer genoeg hebben aan gras? Elk dier heeft eiwitten nodig om gezond te leven. Voor de botten bijvoorbeeld, en voor het onderhoud van spieren. Kalfjes al helemaal. Die moeten binnen een jaar een heel volwassen skelet bij elkaar zien te sparen uit het voer dat ze eten. Gelukkig zit eiwit ook in gras. Vooral in jong lentegras. Dit is de reden dat de meeste grasetende dieren van nature in de lente jongen krijgen. Die hebben dan veel eiwit tot hun beschikking, juist op het moment dat ze het nodig hebben. Ja, koeien hebben dus genoeg aan gras. ‘Maar het punt is dat moderne koeien 30 tot 40 liter melk per dag geven’, legt Rens Mulder uit. Hij is een jonge veehouder uit Dwingeloo met honderd koeien en zeventig hectare land. ‘In de natuur zou een koe maar 10 of 15 liter hoeven geven, en natuurlijk alleen als ze een kalfje heeft.’ De hoeveelheid melk die een gemiddelde koe produceert, is in de afgelopen 35 jaar enorm toegenomen, van 6.000 liter naar 9.000 liter per jaar. Zo veel melk geven kan alleen met een aangepast dieet. Een derde van al het land in Nederland wordt door boeren gebruikt om voer voor hun vee te verbouwen. Dat is al twintig jaar min of meer hetzelfde. Maar dankzij kunstmest en de populariteit van snelgroeiend supergras en mais is de opbrengst per hectare toegenomen, ten koste van natuurvriendelijke weilanden.’

• KERMIS IN TILBURG

• 

Elke zomer staat de maandag van de Tilburgse kermis sinds decennia bekend als Roze Maandag. Iedereen kan en mag zichzelf zijn. In 2020 zou Roze Maandag vallen op maandag 20 juli. Helaas gaat dit door de COVID-19 maatregelen niet door. In 2021 vieren we onze dertigste editie.

• 

Bas Beekman. Volkskrant, 19 juli 2020.

‘Het zou niet doorgaan, maar de grootste kermis van de Benelux, vanouds in Tilburg,  is zaterdag toch begonnen. De exploitanten hopen dat de rest van Nederland het als voorbeeld ziet. ‘Het kan gewoon hoor, op anderhalve meter.’

Met een sportieve zonnebril op tuurt Cor de Vos naar de almaar ronddraaiende spin. Wie denkt dat de kermis alleen voor kinderen is, zit ernaast. Cor is van middelbare leeftijd. Met een groepje vijftigers komt hij al twintig jaar naar de Tilburgse kermis. ‘Ik reis 200 kilometer voor die Brabantse gezelligheid.’ Met drie gelijkgestemden is De Vos vrijdagavond vertrokken vanuit Den Helder. Voor drie dagen heeft hij 400 euro gespaard. Corona houdt hem niet thuis, zeker niet omdat dit voor zijn vrienden een ‘speciale editie’ is. ‘We waren vorig jaar nog met zijn vijven’, zegt hij. De vrolijke toon verdwijnt uit zijn stem. ‘Een van de jongens uit onze groep is afgelopen jaar overleden. Hij ging al 25 jaar mee. We steken vanmiddag een kaarsje voor hem aan in de kerk.’ Ook de Vos is het niet ontgaan dat het er allemaal iets anders uitziet dit jaar. De kermis is vooral een stuk kleiner. Door coronamaatregelen zijn er geen 210, maar 60 attracties. Podia en bierhallen zijn dit jaar gesloten, daar is de anderhalvemeterregel onmogelijk te handhaven. Toch is de sfeer in het centrum van Tilburg uitstekend. Kinderen rennen vrolijk over het plein en de terrassen zitten vol. Op het kermisterrein zijn alleen maar lachende gezichten te zien, vooral bij de kermisexploitanten.’ 

• LIJNEN IN DE KUNST

• 

Het berichtje komt binnen – 21 juli 2020 – dat de tentoonstelling ‘Beauty is a Line’ wordt verlengd t/m 13 september. In samenwerking met Kunstmuseum Pablo Picasso te Münster presenteert Rijksmuseum Twenthe werken van Picasso en Matisse, in een dubbeltentoonstelling over de lijn in de beeldende kunst. Aan de hand van werken uit het grafische oeuvre van deze giganten van de moderne kunst, en vele andere werken van onder meer Toorop, Kirchner en Van Heemskerck, bestudeert het museum de lijn als het fundament van de moderne kunst.

• 

• 

Ik weet nog een andere mij aansprekende lijn, die door Manhattan wordt getrokken. Ik lees in Archinet (08-10-2009): ‘De Nederlandse ontwerper Piet Oudolf vertelt dat zijn beplantingsconcept voor The High Line geïnspireerd is op de overwoekering van oude treinsporen. Deels is die originele begroeiing behouden gebleven, maar Oudolf voegde ook  planten toe die voorkomen in Amerikaanse landschappen als de prairie. Niet alleen zorgt dit voor een grote diversiteit aan flora in de stad, maar het trekt ook veel insecten en vogels aan. De ‘wilde’ begroeiing wordt overigens continu beheert door vrijwilligers en mag niet betreden worden, al zien we mensen stiekem picknicken in de bosjes. Bepaalde zones zijn afgebakend met platen cortenstaal, daar liggen nog de oude treinsporen, half overwoekerd. De bezoekers rusten op houten banken, die zich als stroken omhoog vouwen vanuit de betonnen wandelroute.’

• MARJOLEIN

Op 22 juli 2020 vind ik bij de familieberichten in de Volkskrant dat Marjolein Moree liefdevol wordt herinnerd door Lisa van Duin en Thomas van Duin. Het is vandaag 10 jaar geleden dat zij overleed. Bij haar afscheid noemde ik dat onze gesprekken geen vervolg meer kregen. ‘We hadden het over de grote en ingrijpende gebeurtenissen, maar evenzeer en vooral was het de alledaagsheid waar we over spraken. De gesprekken gingen over boeken die open lagen, over eerder gelezen boeken, over Lancelot en Koning Arthur, over de Stabat Mater van Pergolesi, over de films met Marcello Mastroianni. In het bijzonder de scene van hem in zijn witte pak tot zijn kuiten in de vijver van een klassiek Kuuroord.’ Ik eindigde mijn toespraak met: ‘onze gesprekken zullen geen vervolg krijgen, terwijl we nog zoveel te bespreken hadden. Onze gesprekken zijn verhalen geworden, betekenisvolle verhalen. Verhalen die ik bij me heb en die zich steeds opnieuw laten herhalen. Zo blijf ik toch in gesprek met Marjolein.’

Ik sprak de hoop uit om dat te blijven doen met Lisa en Thomas.