Op enige afstand van een van de oudste vestgrachten van de stad, ligt de Garenmarkt. Een klein, toevallig ontstaan pleintje, op de grens tussen oude en nieuwe bebouwing, waaraan de geschiedenis een beetje voorbij lijkt te zijn gegaan. Maar sinds kort heeft de Garenmarkt eindelijk iets unieks: het is het eerste plein in Nederland dat zó is ontworpen dat het er niet alleen goed uitziet, maar ook goed klinkt.
- Zeno Siemens-Brega. De Correspondent, november 2020.
Tot een paar jaar geleden diende het als parkeerplaats. Maar de gemeente Leiden heeft de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in de bereikbaarheid van de binnenstad en bouwde daarom twee grote parkeergarages, waarvan een onder de Garenmarkt. De ander, onder de Lammerenmarkt, kwam bij Molen de Valk. Daarmee kwam ruimte vrij voor pleinen die heringericht konden worden.
Marcel Cobussen, hoogleraar auditieve cultuur aan de Universiteit Leiden, werd bij Garenmarkt door een paar omwonenden om na te denken over hoe het nieuwe plein moest gaan klinken.
Hij noemt zichzelf een ‘buitenbeentje’ in de wereld van de stedenbouw. ‘De meeste mensen die te maken hebben met ruimtelijke ontwikkeling – stedenbouwkundigen, beleidsmakers, architecten, noem maar op – die hebben niet leren luisteren, maar leren meten. Daardoor wordt geluid vaak alleen maar geadresseerd op het moment dat er een “probleem” is, terwijl we ons de hele dag met geluid omringen.’ Dit denken in problemen en meten in decibellen resulteert volgens hem vaak in dezelfde soort oplossingen – achteraf, duur, lelijk, ongebruiksvriendelijk. En dat moest op dit plein anders.
Artist Impressie.
Cobussen schreef zijn bevindingen op in een rapport, dat als inspiratie diende voor de gemeente en het bouwbedrijf dat ze inschakelde. Het resultaat: een overzichtelijk pleintje met brede, welvende klinkerpaden, die lopen tussen een paar licht glooiende, met gras begroeide plantsoentjes, waar hier en daar een jonge boom uitsteekt. Je zou niet zeggen dat zich onder dit plein een spiksplinternieuwe parkeergarage bevindt, met plek voor meer dan vijfhonderd auto’s.
Op het oog een doodnormaal plein. Maar verstopt op het plein zitten allerlei geluidskeuzes. Zo zijn er rondom het plein verschillende bomen geplant. Als die volgroeid zijn, zullen ze een groot deel van het jaar een natuurlijke geluidsbarrière vormen. Diversiteit aan bomen leidt tot diversiteit aan vogels, die zorgen voor getsjilp, gezang en gefladder. En het geritsel van de bladeren maskeert het laagfrequente gedreun van het verkeer een beetje.
De licht glooiende plantsoentjes zijn er ook niet zomaar aangelegd. Hun gewelfde betonnen randen fungeren als zitplaatsen voor voorbijgangers en het gras nodigt als het weer dat toelaat uit tot languit luieren. Maar zelfs het kleine hoogteverschil zorgt er al voor dat geluid minder galmt over het gehele plein, waardoor je iemand naast je beter kunt verstaan, en de geluiden in de omgeving beter te onderscheiden zijn.
Achter het plein loopt een tweebaansweg, die met twee bushaltes een belangrijke doorgang vormt voor openbaar vervoer, maar ook voor vrachtverkeer onderweg naar binnenstad. Om het constante achtergrondgeronk van deze weg wat te dempen, is ook iets verzonnen. De ingang van de parkeergarage aan de achterkant van het plein, een soort langgerekte schoenendoos van glas en staal, vormt een kleine geluidswal tussen straat en plein.
- VOETNOTEN
- Eerder besteedde De Correspondent aandacht aan geluid en overlast.
- Archeologische vondsten.
LAMMERENMARKT
De Lammermarkt ontleent zijn naam aan de lammeren- en veemarkt die er sinds het begin van de vorige eeuw werd gehouden, maar het gebied kent een veel langere geschiedenis. Het lag aanvankelijk buiten de middeleeuwse stadsmuren en was in gebruik als weiland, boomgaard en moestuin. In 1611 kocht de stad de grond op en kwam op de noordelijke hoek het Valkenburger bolwerk als onderdeel van de stadsverdediging. Aansluitend werd op het bolwerk de molen De Valk gebouwd. Vanaf de jaren zestig tot 2014 deed het plein dienst als parkeerterrein.
De grondige herinrichting van het plein in de afgelopen jaren met een ondergrondse pareergarage maakt onderdeel uit van het centrumplan binnen de singel; de opgave was op het plein het historische elan terug te halen. In het kaderbesluit van april 2015 werd als doel aangegeven ‘een hoogwaardig cultuur- en evenementenplein in te richten met een hoge verblijfskwaliteit en molen De Valk als icoon’.
Artist Impressie
Herfst 2020
Zomer 2020
Herst 2020
- VOETNOOT
De lammeren, de koeien, de garens werden op de markten verhandeld, maar ook de kaas. Op de markt tussen de twee.
Eén antwoord op “GROETEN UIT LEIDEN – de garenmarkt”