- “Als je in je museum de belangrijkste stromingen in de designgeschiedenis wilt laten zien,’ verklaarde Timo de Rijk, van het van Design Museum in Den Bosch zijn plan voor de tentoonstelling, ‘kun je niet met een grote boog om de jaren dertig en veertig heen blijven lopen.” [1] “Wij moeten het publiek erop voorbereiden dat ze iets te zien krijgen dat ethisch niet is goedgekeurd. Tegelijkertijd willen we ook het mechanisme van verleiding laten zien. Eigenlijk wil ik dat bezoekers het museum uitlopen en denken: als ik, in die crisisjaren dertig, jarenlang op straat, thuis, op mijn werk, op de radio, in het museum, was omgeven door propaganda, als ik de vlaggen en de fanfare en de uniformen en de massabijeenkomsten had meegemaakt, dan was ik er misschien ook achteraangelopen.’ In de grote tentoonstellingszaal van het Design museum hangen ontwerptekeningen van van de gaskamers en een militaire kaart van Warschau, uit 1939. Daarop is in november 1940 door SS-Sturmbannführer Max Jesuiter met een paars potlood een lijn getrokken waar het Joodse getto moest komen – startpunt van de Endlösung van Poolse Joden.
[1] De tentoonstelling Design van het Derde Rijk is onderdeel van het programma 75 jaar bevrijding dat de bevrijding van het zuiden van Nederland herdenkt.
- Van architect Albert Speer kan worden gezegd dat hij, voor hij nazi-bouwmeester werd, tekende in een monumentale stijl die in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw en vogue was.
Beeld Deutsches Historisches Museum
- Het Haus der Kunst was door architect Paul Ludwig Troost in opdracht van Hitler ontworpen. Neoclassicistisch qua vormgeving, Het Haus der Kunst is een perfect voorbeeld van hoe de nazi’s de verleiding inzetten. De opdracht: ‘Verklaar München tot hoofdstad van de kunst. Bouw, in vier jaar tijd, een museum met een oppervlakte van zesduizend vierkante meter. Maak duidelijk dat hier kunst te zien is die de Duitse waarden vertegenwoordigt. Zet zo de Duitse kunstwereld in voor propagandistische doeleinden. Zeg tegen de inwoners van de stad: het museum is niet alleen voor de elite, jullie zijn allemaal welkom. Richt een restaurant in, maak een groot terras, organiseer dansavonden, laat het personeel alleen Engels spreken. Laat zien: moderne tijden breken aan. En bestempel daarnaast – ook al lijkt dat tegenstrijdig met de nagestreefde moderniteit – abstracte en expressionistische kunst als verdorven. Maak dan meteen een flutfoldertje voor een tentoonstelling van die kunst dat afsteekt tegen de catalogi van de kunsttentoonstelling van het museum. En hang de werken aan een paar armoeiige schotten – om het contrast met de witte wanden van het museum te benadrukken.’
- In de catalogus van de Grosse Deutsche Kunstausstellung van 1937, zit een rood velletje papier. Daarop wordt de tentoonstelling van Entartete Kunst aangekondigd, waarin de nazi’s wilden tonen welke kunst verdorven, ‘ontaard’ was. In een korte inleiding wordt de bezoeker van het museum verwezen naar een paar straten verderop, waar werk hangt van ‘door Joodse klieken en literatoren geprezen producenten van ‘kunst’ waaraan de overheid in het verleden miljoenen aan belastinggeld heeft gespendeerd, terwijl Duitse kunstenaars van de honger omkwamen.’
- De Reichsautobahn was het voorbeeld van hoe de Blut- und Boden-ideologie in vormgeving werd uitgedacht: niet zo snel mogelijk van a naar b rijden was belangrijk, maar slingerend door het prachtige Duitse landschap, met omwegen om mooie uitzichten te hebben. Alles om het volk het gevoel te geven: we zijn trots op dit land.
Eén antwoord op “GEBIEDSONTWIKKELING – de stijl van het kwaad”