EXCURSIE (7). DE VAN OSTADE WONINGEN
Het is een excursie waard. In het hart van de Schilderswijk ligt het Hannemanplantsoen. Daar is de toegang te vinden naar de Van Ostade-woningen , het zogenoemde Joodse buurtje.
Rond de glazen puien van het Hopje zijn geperforeerde aluminium klapframes geplaatst. Als de frames opgetrokken zijn vormen deze luifels en wordt getoond dat het Hopje open en in gebruik is. Wanneer ’s nachts het Haagse Hopje is afgesloten en door de perforaties een schijnsel van licht naar buiten komt, functioneert zij als lampion. Zowel overdag als ’s nachts is dit Haagse Hopje een baken in de buurt!
Op het plantsoen passeren we het Paard van de Schillenboer. Een standbeeld dat is gemaakt en geplaatst ter nagedachtenis aan de laatste schillenboer in de buurt. Op een filmpje van de Haagse beeldbank is deze te zien bij het ophalen van aardappelschillen en oud brood in de straten rondom van het Plan Oranjeplein (Wellingtonstraat en Westenbergstraat). Iets verder in het plantsoen staat het onderkomen van een van de Haagse hopjes. Op allerlei plekken in Den Haag zoals hier zijn Haagse Hopjes waar een groot aanbod van sport- en spelmaterialen beschikbaar is. Kinderen kunnen er onder andere spelmaterialen als springtouwen, fietsjes, skelters en steps lenen. Als kinderen willen sporten kunnen zij materialen lenen om te voetballen, volleyballen, tennissen of frisbeeën.
Het hofje contrasteert sterk met de wijk qua woningen en bewoners. De 200 woningen vormen een onveranderde enclave in deze stadsvernieuwingswijk. De kleine straatjes zijn gewoon openbaar voetgangersgebied, maar door de schaal en door de wijze waarop de bewoners hun huis en straat hebben ingericht, voelt het als een privaat hofje. Bij de toegang tot het hof zijn op een van de blinde muren foto’s opgehangen die de bezoeker aan het buurtprotest uit de jaren 70 doen herinneringen. Waar het ‘bouwen voor de buurt’ gestalte kreeg en met name te zien is in het aangrenzende eerste stadsvernieuwingsproject, het ‘Plan Oranjeplein’. (Zie de blog ‘Groeten uit de Schilderswijk (1)’. Vanaf de jaren zeventig ging de Schilderswijk op de schop in het kader van de stadsvernieuwing. Oude arbeiderswoningen werden gesloopt en maakten plaats voor nieuwbouw. De afbraak dreigde ook de Van Ostadewoningen. In 1977 werd het sloopplan officieel aangenomen in de gemeenteraad. Vijf jaar later ging het plan alsnog van tafel en werd er een akkoord gesloten voor renovatie. Een klein deel van de woningen is afgebroken, maar het meeste werd behouden.
Naar zeggen kennen niet veel mensen de geschiedenis van dit hofje. Het werd gebouwd in 1885 door een groep Joodse patriciërs die arme geloofsgenoten aan een woning wilden helpen. In de gevels van een aantal huizen is een davidster verwerkt: een van de weinige restanten van de joodse historie. (documentaire van het CIDI). Met de stadsvernieuwing kwam er ook een nieuwe bewoners samenstelling. Die diversiteit is echter nooit doorgedrongen tot het hofje. ‘Ik noem het altijd een white compound,’ grapt een dertigjarige hofjesbewoner. ‘Er hangen hier geen camera’s, maar iedereen houdt alles in de gaten. Wanneer buitenstaanders ’s nachts rondlopen en er gebeurt iets verdachts, verschijnt dat meteen op onze Facebookpagina.‘ Een opvallend gegeven in een wijk waar hekken en andere afschermingen het straatbeeld mede bepalen.
Het Joodse verleden zijn verhalen geworden. Bewoner Itai Cohn vertelt over de familie Mozes en Jette van Tijn-Kleinhaus, die vanuit hun huis aan de Hannemanstraat is gedeporteerd. Zowel de oudste als de jongste gedeporteerde heette Van Tijn. Jette, de oudste inwoner van het hof was 80 jaar toen zij vermoord werd in Auschwitz. Hartog van Tijn, haar kleinzoon, woonde ook in het hofje. Hij werd maar 4 jaar.
- Ruben Leter (2018). ‘Het Schilderswijk. hofje waar de diversiteit nooit doordrong’ In: Vrij Nederland.
Mooie, aansprekende story! Inderdaad een vrij onbekend verhaal. Dat maat jouw blogs ook zo boeiend. Je vertelt de achtergronden van de gebouwen, in dit geval het hofje, waardoor ze meer gaan leven: mijn complimenten!