‘Een zoektocht naar een eenvoudige, alledaagse waarheid.’
Paul Gabriel. 
Anton Mauve.
Ze woonden niet ver van elkaar, daar op ‘het zand’ in Den Haag. Aan de andere kant van de stad groeide in die tijd de Schilderswijk tot een van de grootste arbeiderswijken van Europa. Dat stedelijk landschap met zijn armoede en ellende is in hun werk niet te herkennen. Ze moeten er langs zijn gegaan met hun schildersezels en tekendozen op weg naar de groene polders. Daar hielden ze halt en legden dat landschap vast. “Het is mijn doel niet, een koe te schilderen om de koe, noch een boom om den boom; het is om door het geheel een indruk te weeg te brengen, dien de natuur somtijds maakt” (Gerard Bilders).
Het zijn de schilders van de ‘Haagse School’, onder wie Jozef Israëls, de gebroeders Jacob en Willem Maris, Willem Roelofs, Constant Gabriël, Anton Mauve en Hendrik Willem Mesdag. Deze laatste kocht en verzamelde werk van zijn collega’s en deze zijn nog steeds te zien In zijn voormalige woonhuis aan de Javastraat. In zijn verzamelwoede waren het ook potten, pannen en vazen uit bijvoorbeeld Japan die een plekje kregen in zijn huis.
De collega schilders van de Haagse School hebben gemeen dat ze streefden naar een realistische weergave van het landschap. Kenmerkend was dat die weergave tevens een spiegel probeerde te zijn van de gemoedstoestand van de kunstenaar. Ze bewonderden de Franse kunstenaars van de School van Barbizon, die net als zij zoveel mogelijk ‘en plein air‘ werkten. De onderwerpen die ze kozen waren typisch ‘Hollands’: polders, rivierlandschappen, koeien, schapen, molens en bovenal: grote wolkenpartijen. De weergave van het licht en de atmosfeer stond centraal. In de donkere kamers van het museum zijn ook taferelen van het strandleven te zien, bomschuiten en visserstaferelen. Daar is meer van te zien in het pand even verder om de hoek aan de Zeestraat: het schitterende Panorama Mesdag.
Mancini
Mooie foto’s van prachtige schilderijen die ik vaak heb bewonderd. Als kind ging ik met mijn ouders ook al naar het Panorama Mesdag dat een diepe indruk op mij maakte. Net of je op een duintop naar het verleden van Scheveningen keek. De bootjes op het stand, de badgasten en op de voorgrond de echte duingrond en het helmgras. Allemaal net echt.
Het panorama van Scheveningen werd in 1881 geschilderd door Hendrik Willem Mesdag in opdracht van de panoramamaatschappij ‘Société Anonyme du Panorama Maritime de la Haye’. Met hulp van schilders uit de Haagse School Blommers, De Bock en Breitner en zijn vrouw Sientje Mesdag-van Houten schilderde Mesdag het zeegezicht met een omtrek van 120 meter en een hoogte van 14 meter. De locatie was het Seinpostduin, toen het hoogste duin in Scheveningen! Het panorama werd op 1 augustus 1881 geopend. Ook Vincent van Gogh zou bij de opening en het panorama aanwezig zijn geweest. Hij zei:”…Het enige wat er aan het Panorama van Scheveningen mankeert, is dat er niks mankeert…”. Het Panorama Mesdag is één van de weinige resterende voorbeelden en daarnaast het oudste panorama ter wereld dat is gesitueerd op de oorspronkelijke locatie.
Aan de Waldeck Pyrmontkade, niet ver van het Museum Mesdag zat ik op de eerste Haagse Hogere Burger School, gebouwd in 1907. Het gebouw staat er nog steeds, niet meer in gebruik als school. Op de begane grond is er een vegetarisch restaurant. Altijd nog genoteerd in mijn agenda voor een bezoekje. Er waren momenten dat ik geen zin had om direct naar huis te fietsen om het huiswerk op te pakken. Met een ommetje kwam ik dan wat later thuis. Mijn fiets zette ik tegen het hek van het museum. Liep door de kamers van het museum over de krakende houten vloeren. Het interieur was vervallen, het museum werd ook nauwelijks opgemerkt door museum bezoekers. Ik genoot van het zo alleen rondgaan in dit statige huis.
Mooi gebouw die HBS van jou! Ik zat van 1960-1963 iets verderop aan de Laan van Meerdervoort op het St. Janscollege. Mijn route van en naar school begon toen in Monster in het Westland. Altijd tegenwind op de fiets. Mijn ommetjes begonnen in 1962 toen ik bij de drumband ‘Fier Monster’, die mijn oom had opgericht, Marjoke leerde kennen. Zij was majorette en ik blies hoorn. Eén keer had zij onderweg haar stokje laten vallen en ik hielp haar zoeken, terwijl de band verder marcheerde. Helaas is het nooit iets geworden met Marjoke, omdat ik halsoverkop en zonder kaartje bij Hollands Spoor op de trein naar Tilburg ben gestapt om nooit, maar dan ook nooit meer terug te keren naar Monster.
Veel van de schilders van de Haagsche school zijn later onderdeel gaan uitmaken van de Larense School. Sommige tijdelijk -Israëls- sommigen permanent, Mauve Neuhaus Kever. Ik ben in Laren geboren aan het Mauvezand. Als kind moest ik op zaterdag naar de huisbaas om fl.. 9,90 weekhuur af te dragen. De huisbaas was vroeger gerant in het beroemde hotel Harmdorff. Daar in de kroeg kwamen de kunstenaars zich bezatten en konden uiteindelijk de rekening niet betalen. Geef maar een schilderijtje dan regel ik wel wat zei de ober dan. Het gevolg was dat ik geen museum nodig had. Iedere zaterdag mocht ik met de huur in mijn hand even binnenkomen bij zijn weduwe om even naar de schilderijtjes te kijken. Prachtig maar ook wel eng, de weduwe was wat excentriek, haar gehandicapte dochter , ook al op leeftijd kon onverwachte woede aanvallen krijgen zodat je moest rennen. Maar toch iedere week weer even kijken, want die kunst was zo mooi..
Prachtig beschreven. Ik stap nog geregeld op de fiets en probeer het landschap terug te reconstrueren in mijn hoofd (jazeker dubbelop, dat doen schilders eigenlijk altijd toch) Thuisgekomen moet je alles weer recht zetten (ook in je hoofd) terwijl je de krant of iets anders leest, vooral als daarin beeld en ervaring ook weer bij elkaar op de fiets springen. Ik kan zo goed begrijpen waarom schilders van Holland dromen. Mijn schoonmoeder Cocky Lieshout
kon daar zo mooi over vertellen, over de tijd voor ze naar Indie vertrok. Ze keek heel Indie terug in de schilderijen die nu hier hangen, bij haar dochter thuis.