JOOST SWARTE
Helderheid, milde ironie en een bijna mechanische perfectie zijn al decennialang vaste waarden in het werk van Joost Swarte (1947). In de Kunsthal Rotterdam zag ik een expositie gewijd aan zijn vijftigjarig kunstenaarschap.
Toneelschuur Haarlem
Zijn eerste strip tekende hij in 1969 in opdracht van Philips, toen hij nog industrieel ontwerpen studeerde in Eindhoven. Destijds was zijn grote inspiratiebron ‘Kuifje’, van tekenaar Hergé. Voor de stijl van Kuifje bedacht Swarte in 1976 de inmiddels gangbare term klare lijn, ook van toepassing op zijn eigen werk. De kenmerken: contourlijnen met steeds dezelfde dikte, een strakke vlakverdeling met weinig of geen schaduwen en tot slot heldere kleuren zonder arcering. Zo krijg je dat typische, leesbare, begrijpelijke beeld.
Hij laat voor het eerst van zich horen in de alternatieve stripbeweging van de jaren 70. Halverwege de jaren 80 verandert Swartes werkgebied van striptekenen naar het maken van illustraties, onder andere voor Humo, Vrij Nederland en The New Yorker. Daarnaast ontwerpt hij affiches, logo’s, postzegels, meubels en gebouwen (Toneelschuur, Haarlem, 2003). Verder is Swarte mede-initiatiefnemer van tijdschriften als Modern Papier en Scratches, evenals van het grootste Europese tweejaarlijkse stripfestival ‘Stripdagen Haarlem’ en het Hergé Museum in het Belgische Louvain-la-Neuve. In 1998 wint Joost Swarte voor zijn bijdrage aan de strip in het algemeen en zijn gehele oeuvre de Stripschapprijs. In 2004 wordt hij door koningin Beatrix benoemd tot officier in de Orde van Oranje-Nassau, en in 2012 wint Swarte voor zijn gehele oeuvre de Marten Toonderprijs.
Piet Mondriaan
In de Kunsthal was ook de serie portretten te zien die Swarte van kunstenaars maakte. Hij legt de nadruk niet op hun gezicht, maar op attributen uit hun werk. Piet Mondriaan herken je aan de vlakken en lijnen waarmee hij stoeit. En Annie M.G. Schmidt heeft een kleine Jip en Janneke op haar bureau, terwijl op het raam achter haar nog wat letters staan van Het Parool, de krant waar ze ooit werkte.
Swarte heeft ook romans van Nescio geïllustreerd. Hij ontwierp postzegels, aardewerken borden, affiches, platenhoezen, gebouwen, brillen en glas-in-lood-ramen. Maar de kern blijft het tekenen. Ouderwets handwerk met een kroontjespen, zeer tijdrovend. Op een versneld afgespeelde film van één uur is te zien hoe Swarte een strippagina volschetst; in werkelijkheid duurde de opname achttien uur. Maar het resultaat is ernaar.
- Sander Becker. Trouw, 24 september 2019.
Jacques Tati
- Op deze documentaire van de NPS ‘Het Uur Van De Wolf’, 2 september 2001, zijn meer afbeeldingen en toelichting van zijn werk te zien en te horen.
Tentoonstellings’ afiiche
Misschien ook vermeldenswaard is dat op basis van het werk van Swarte in Haarlem een nieuwbouwproject ‘De Vierhoek’ wordt gerealiseerd. Zie: https://de4hoek.nl/?gclid=Cj0KCQjw7ZL6BRCmARIsAH6XFDKzVquMg5csyuBZsI1O_e5dQF9HHJednh9guWlopdakASXo7Y_wBi4aAt7yEALw_wcB
Joost Swarte leverde niet alleen zijn inbreng tijdens de ontwerpfase met HER architecten, hij geeft De Vierhoek ook zijn eigen signatuur mee met markante ontwerpen voor een glas-in-lood raam, hekken bij het Hof en inrit stallingskelder, gevelreclame en huisnummers.
Ook in Amsterdam heeft hij een nieuwbouwproject gerealiseerd dat op zijn minst als ‘omstreden’ kan worden genoemd. Zie: https://www.amsterdamsebinnenstad.nl/binnenstad/239/joost-swarte-aantasting-willemsstraat.html
Zo merkt WaltherSchoonenberg op dat er sprake zou zijn ‘van een brute onaanvaardbare ingreep met een negatief effect op de gehele gevelwand. Kijk eens hoe deze glazen gevel zich brutaal afzet tegen de door negentiende-eeuwse volkshuisvesting gedomineerde straatwand. Het beschermd stadsgezicht wordt hierdoor ernstig geschaad.’
Ja, smaken verschillen…