LOGBOEK – week 35 – 2020

• EEN STRAATBEELD

• 

Flori Hofman. NRC, 24 augustus 2020.

‘Tijdens onlusten in Parijs na afloop van de finale van de Champions League, waarin Paris Saint Germain met 1-0 verloor van Bayern München, zijn in de nacht van zondag op maandag 148 mensen opgepakt. Dat meldt de politie van de Franse hoofdstad maandagochtend. Op verschillende plekken in de stad raakten voetbalsupporters slaags met de politie. Zeker zestien agenten raakten tijdens de rellen gewond, twaalf winkels werden vernield en ongeveer vijftien voertuigen beschadigd, zo maakte de minister van Binnenlandse Zaken Gerald Darmainin maandag bekend. De 148 verdachten werden onder meer opgepakt voor vandalisme, het gebruiken van geweld en het gooien van projectielen naar agenten. Van hen zitten er momenteel nog 108 vast. Ook kregen 404 mensen een bekeuring voor het niet dragen van een mondkapje op plekken waar dat wel verplicht is. Op beelden die op sociale media werden gedeeld, is te zien hoe een drukke bar op de Champs-Élysées werd geëvacueerd. Afstand houden was er voor veel bezoekers niet mogelijk.’

       Onvrede! Overlast!

        Steden zijn slagvelden

        Waar het gepeupel

        Het welzijn verscheurt

        Moedeloos trekken wij

        Gasseltenijveenwaarts

        Waar godzijdank

        Bijna nooit iets gebeurt

        Drs. P 

        uit: Jongste ontdekkingen (2013)

• DE AVOND IS ONGEMAK

• 

Wilma de Rek. Volkskrant, 27 augustus 2020.

The Discomfort of Evening (De avond is ongemak) is als eerste Nederlandse roman bekroond met de International Booker Prize.  De roman wordt geprezen om zijn venijnige komedie en de pure poëzie van zijn observaties. De grote uitdaging voor de vertaler lag in het voor een Brits lezerspubliek toegankelijk maken van een wereld vol oer-Hollandse details, schreef Hans Bouman in de Volkskrant: leg het fenomeen Dieuwertje Blok maar eens uit. Of Friese doorlopers, juskuiltjes, buutvrij. Maar een deel van de lol van een roman is nu juist dat hij je een wereld intrekt die je nog niet kende, en daar horen exotische woorden en begrippen bij – als ik een dikke Rus lees, vind ik het alleen maar fijn dat er rare woorden als ‘werst’ of ‘kopeke’ in staan en dat alle namen op vitsj eindigen. In The Discomfort of Evening is huzarensalade ‘Russian salad’ geworden, en het Sinterklaasjournaal een ‘pre-Christmas show’. 

• DEMENTIE

• 

Hans Bouman. Volkskrant, 21 augustus 2020; Hein Jansen. Volkskrant, 26 augustus 2020.

Dit weekend gaat bij Het Nationale Theater (HNT) een nieuwe versie van U bent mijn moeder in première, gespeeld door Rick Paul van Mulligen (hij speelde onder anderen Jago in Othello van HNT en is bekend van tv-serie A’dam-E.V.A.), in regie van Noël Fischer, artistiek leider van HNT-Jong. Verwonderlijk is dat niet: een monoloog spelen komt goed van pas in de coronacrisis, waarin men afstand moet houden en er strenge regels gelden. Het onderwerp is bovendien actueel: dementie, en, in het verlengde daarvan: euthanasie.

U bent mijn moeder werd op 6 november 1981 voor het eerst gespeeld in het eigen theater van het Werkteater aan het Kattengat in Amsterdam. Een jaar later werd Admiraal erover geïnterviewd in het VPRO-radioprogramma De duvel is oud. Daarin vertelt hij expliciet dat hij een voorstelling wilde maken die behalve over ouder worden ook over euthanasie zou gaan, een in die tijd zeer beladen onderwerp, maar dat dat niet was gelukt.  Interviewer Kiki Amsberg vraagt zich af waarom hij dan toch elke zondagmiddag weer naar haar toe gaat. In zijn antwoord merkte hij op: ‘Zolang er aandacht is, wil je niet dood. Meestal. Behalve als je echt heel erg vanbinnen voelt dat je niet meer wilt. Dan helpt die aandacht ook niet meer.’

Joop Admiraal ging elke zondag naar zijn moeder omdat hij vond dat dat moest. Hij maakte er op zijn manier ook een uitje van. Vooraf draaide hij een sigaretje met zelfgekweekte marihuana – dat maakte alles net iets lichter, net iets prettiger. Hij nam bloemen en chipolatapudding mee. Zijn moeder hield van chipolatapudding. Hij leerde zichzelf aan het leuk te vinden: ‘Je moet niet de hele tijd op je horloge kijken. Als ik er ben, ben ik er helemaal. Iemand anders gaat hockeyen, maar ik hou niet van hockeyen, dus ik ga het liefst naar mijn moeder.’ Zijn hond Kino ging elke keer mee. Kino was voor hem het allerbelangrijkste in het leven. Kino was er ook bij tijdens de tournee: in de kleedkamer, op het podium, in de voorstelling, in zijn mand.

HET WERKTEATER

Het Werkteater werd in 1970 opgericht, als collectief van twaalf acteurs die de dingen anders wilden doen: eigentijdse onderwerpen, nieuw publiek bereiken, spelen in tenten en op pleinen, geen premières of chic gedoe. De oprichters waren onder anderen Cas Enklaar, Shireen Strooker, Olga Zuiderhoek en Peter Faber. Bekende voorstellingen zijn Hallo medemens, Opname, Een zwoele zomeravond en Zus & zo. Devika Strooker, dochter van Shireen Strooker, is een van de beheerders van het online archief van Het Werkteater. Daarin is een schat aan informatie te vinden, waaronder de filmversie van U bent mijn moeder, die gratis te bekijken is. Ook andere registraties zijn hier te vinden.

• SCHOOLAGENDA

• 

• 

Anna van den Breemer. Volkskrant,  27 augustus 2020, 

‘Plaatjes van je idool, briefjes van klasgenoten en gekke tekeningen van de leraar: de Volkskrant vroeg lezers om foto’s van hun oude agenda en dat leverde veel nostalgisch materiaal op. Tegenwoordig is de papieren agenda minder populair onder scholieren. Hoe erg is dat?’

‘De agenda zit vol met teruggekregen proefwerken, zelfgeschreven gedichten, liedjes met gitaarakkoorden erbij, aantekeningen over wie er dood gingen: Jimi Hendrix en Janis Joplin. De agenda is uiteindelijk een kroniek van een jaar met onbestemde gevoelens en verlangens. Daar ben je 17 voor.’ (Jeanne van Rutten.Almere College in Kampen 1970-1971).

Lang heb ik mijn schriftjes, mijn dagboekjes en plakboeken bewaard, die opbergdozen naar nieuwe adressen meegesleept, maar een aantal schoolagenda’s moet bij een opruimmoment niet achtergebleven zijn. Ik probeer me de ankerpunten te herinneren die ik in die schooljaren waard vond om op te slaan. Naar welke bioscoopkaartjes ingeplakt waren kan ik gissen, maar zoveel anders niet meer. Wel zou ik nog de contouren van een Puch kunnen tekenen, die er eens in stond. Het moet vlak voor mijn 16e verjaardag zijn geweest op de eerste bladzijden van de nieuwe agenda van dat jaar.

• DE TOUR

Dennis Boxhoorn. NRC, 30 augustus 2020.

‘Wie in maart had gezegd dat het er eind augustus van zou komen was voor gek verklaard. Goed dat het toch is doorgegaan, zei een mannelijk lid van de Police Nationale, dat uit de Bourgogne werd opgeroepen om de gendarmerie in Nice bij te staan.’

• 

• 

‘De wegen rond Nice waren glibberig geworden door olie en uitlaatgassen die in de zomermaanden in het asfalt waren gesmolten, en door het regenwater werden verspreid. Weinig renners bleven overeind, op flinterdunne banden zonder het geringste profiel.’

• TOVE JANSSON

In de boekenbijlage van de NRC d.d. 27 augustus viel me deze illustratie op. Geplaatst bij de recensie van Tove Jansson’s Zomerboek. Een reden om naar de boekwinkel te gaan.

• 

‘In haar heruitgegeven Zomerboek uit 1976 schetst Tove Jansson (1914-2001), een van de grootste jeugdliteratuurschrijvers uit Scandinavië, in tweeëntwintig vignetten de innige verhouding tussen een grootmoeder en een kleinkind. Het zijn lessen in levenslust en de bestendiging ervan. (…) Zo raak je gaandeweg mee opgevoed door de grootmoeder en herken je haar hand in de blik van de auteur. De grootmoeder kent ten diepste het gevaar van de angst en de noodzaak van zelfoverwinning. Haar stilletjes aan kleiner wordende lichamelijke kracht loopt parallel met het einde van de zomer. En waar de grootmoeder de kleindochter leert leven op het eiland, leert ze haar tegelijkertijd een eerlijke omgang met andere mensen en met de dood. En daar, weet ze, heb je al je moed en vastberadenheid bij nodig.’

• KIJK LINKS, DAN RECHTS, JA? HET IS VEILIG

Thalia Verkade. De Correspondent, 28 augustus 2020.

‘De scholen zijn weer begonnen. En de gelijknamige campagnes van Veilig Verkeer Nederland ook. Dit is de club die jong en oud al 88 jaar leert hoe je veilig over straat moet, en bij kinderen het Nationaal Verkeersexamen afneemt – een diploma voor hoe je je op straat dient te bewegen. VVN stampt het er bij kinderen van jongs af aan in: de straat is gevaarlijk! Kijk links-rechts-links als je niet doodgereden wil worden! En automobilisten krijgen op hun beurt de waarschuwing: pas op fietsers, zeker als het onvoorspelbare kinderen zijn. Voor je het weet ligt er een onder je auto. De onderliggende gedachte: verkeer moet stromen en mensen moeten hun gedrag daarop aanpassen. Het is ‘het recht van de snelste’. Het voorruitperspectief, waarbij 1.500 kilo zware machines die door woonwijken rijden worden gezien als een voldongen feit.’

TERUG NAAR DE JAREN 70

Ooit bestond er een club die het daar volstrekt niet mee eens was. Een club die eiste dat het niet nodig zou moeten zijn om uit te kijken als je op straat bent. Dit was: Stop de Kindermoord. Een beweging die begon in Eindhoven, aan de keukentafel van Vic Langenhoff die bij een verkeersongeluk een kind verloor, en die niet langer accepteerde dat de straat een plek was geworden waar je zomaar doodgemaakt kon worden. Het was de organisatie die in de jaren zeventig het felst in opstand kwam tegen het automobilisme. Met pamfletten. Met demonstraties. Met affiches. Die keihard binnenkomen.

• 

Er is door de jaren heen het nodige veranderd, het nodige verbeterd aan de inrichting van de openbare ruimte – woonerven – mede door genoemde actiegroep. Maar ze zijn weer terug: Janneke Zomervrucht, Jan Torenstra en een tiental andere oudgedienden. Ze hebben een stichting opgericht met hetzelfde doel als voorheen: dat we de publieke ruimte ook blijven zien en inrichten als verblijfsruimte en mensenstraat. Zo heet hun organisatie nu: MENSenSTRAAT en streven een straat na, ‘waar slenteren, ontspannen en ontmoeten centraal staan. Een straat die aantrekkelijk, veilig en inclusief tegelijk is. De aantrekkelijke mensenstraat komt er vaak niet, gek genoeg omdat de mens als belanghebbende aan de ontwerptafel ontbreekt. Dat moet veranderen’, schrijven Zomervrucht en lector stadslogistiek Walther Ploos van Amstel in een opiniestuk in Trouw. (7 september 2019).