NPO-2DOC, 14 september 2020
Eduard van Dijk (78) woont in een huis dat tot de nok toe gevuld is met ‘spullen’, of zoals anderen het wellicht zullen noemen, met ‘rotzooi’. Zijn leven staat in het teken van de Tweede Wereldoorlog en hij heeft gedurende zijn leven zo’n beetje alles verzameld wat hier mee te maken heeft: boeken, legerhelmen, aantekeningboekjes en ook wapens…Tussen alle spullen zit één boek dat Eduard in het bijzonder raakt: Nacht und Nebel (1977): een autobiografische vertelling van Floris Bakels, hij was een medegevangene van Eduard’s vader. Van Dijk’s vader zat tijdens de oorlog in het verzet en overleed na een aantal gruwelijke jaren in verschillende kampen. Eduard is twee jaar oud als zijn vader verdwijnt en nooit meer terugkeert.
De vertellingen uit Nacht und Nebel branden op Eduard’s netvlies en raken hem tot op het bot. Regisseur Frans Bromet reist af naar Duitsland en bezoekt de plekken uit het boek. Nacht und Nebel loopt als een rode draad door zowel de documentaire als het leven van Eduard. In Verstopt volgt Bromet een oude vriendin van Eduard: Vera. Zij helpt om Eduard’s huis weer bewoonbaar te maken. Gedurende het opruimproces wordt duidelijk hoe sterk Eduard met al zijn spullen vergroeid is: bij elk boek dat hij oppakt heeft hij een speciale herinnering. Lukt het Vera om het huis weer bewoonbaar te maken? En zal het Eduard lukken om afstand te doen van de spullen waarmee hij zich zo emotioneel verbonden voelt?
Commentaar:
‘Vaak zijn mensen met verzameldwang altijd al bezig geweest met het verzamelen van spullen. Maar in de beginfase van hun leven hebben ze vaak genoeg mensen om zich heen die ervoor zorgen dat het nog binnen de lijntjes blijft. Wanneer een gezin bijvoorbeeld wegvalt, of iemand wordt ontslagen, eigenlijk als iemand geïsoleerd raakt, dan loopt het snel uit de hand en raakt de situatie ontremd. En vervolgens raakt het huis voller en voller en zijn ze steeds minder geneigd mensen bij hen thuis uit te nodigen. Het isolement neemt toe en als iemand dan óók nog ouder wordt en de cognitieve controle afneemt, wordt het nog erger. Wat Ed heeft, hebben we allemaal een beetje, maar bij hem gaat het over een grens heen.’ (Daniëlle Cath, psychiater).
- EEN PETITIE
Mark Moorman. Volkskrant, 15 september 2020.
Foto: Hollandse Hoogte / Nederlandse Freelancers
BredaPhoto, dat op 9 september van start ging onder het motto The best of times, the worst of times (een verwijzing naar de bekende openingspassage uit A tale of two cities van Charles Dickens). Erik Kessels, fotocurator en kunstenaar, stelde zestig ‘archetypische’ portretten samen uit meer dan achthonderd gezichten (overwegend vrouwelijk en een enkele mannelijk) die hij online vond. Het zijn gezichten van mensen die hun aangezicht hebben veranderd door chirurgische ingrepen. Elk van de op deze manier ontstane portretten, die hij ook ‘fictieve stereotypen’ noemt, werden op 4 bij 4 meter afgedrukt en aangebracht op de vloer van het skatepark Pier15 in Breda. Ze zouden vervolgens slijten door de vele skaters die eroverheen gaan − was het concept. Tegen het kunstwerk was protest aangetekend via een open brief onder de kop We are not a playground. In de petitie eisen de opstellers dat BredaPhoto het kunstwerk van Kessels uit het festival verwijdert en verantwoording aflegt over de selectie. Het werk zou gewelddadig zijn tegenover vrouwen. De petitie is inmiddels ondertekend door tweeduizend personen uit de kunst-, fotografie- en skatewereld.
- DIALOOG ?
Mark Moorman. Volkskrant, 16 september 2020.
Tot een dialoog is het nooit gekomen. Inmiddels is het kunstwerk onder druk van een coalitie van Amerikaanse en Nederlandse skaters, fotografen en kunstenaars, die zich roerden in een open brief, van het programma afgevoerd. Een beslissing van de skatehal overigens, die vreesde voor het voortbestaan toen sponsors zich dreigden terug te trekken. is een ongekende stap binnen de Nederlandse kunstwereld: het verwijderen van een kunstwerk van een belangrijk fotografiefestival − na een korte en hevige storm op sociale media. Het werk van kunstenaar en curator Erik Kessels viel op, op BredaPhoto, een van de belangrijkste foto-evenementen in Nederland. Het gaat hier niet over de kwaliteit van de installatie van Kessels; kunstenaar en organisatie stonden open voor dat gesprek. Met hun handtekening hebben veel mensen uit de kunstwereld aangegeven dat er kennelijk een lijn is waar kunstenaars wat hen betreft niet overheen mogen gaan. Als de boodschap van deze interventie is dat kunst niet mag kwetsen, ligt zelfcensuur op de loer. Dan mogen kunstenaars en kunstinstellingen zich de komende tijd wel schrap gaan zetten.’
- JO COENEN
Deze week is bekend gemaakt dat Jo Coenen de ARC20 Oeuvre Award krijgt van vakblad De Architect.
Beeld: Architenweb.
Kirsten Hannema. Volkskrant, 11 september 2020.
‘Hij bouwde het Nederlands Architectuurinstituut in Rotterdam en de Vestedatoren in Eindhoven – bij de oplevering in 2006 verkozen tot ‘de mooiste toren van Nederland’. Delegaties uit de hele wereld komen kijken naar de Openbare Bibliotheek in Amsterdam, waarmee hij de boekentempel opnieuw uitvond als publiek interieur. Hij groeide van architect en stedenbouwkundige uit tot rijksbouwmeester en hoogleraar in Delft, Karlsruhe, Aken, Lausanne en Milaan.
Anders dan in Nederland, waar in het kader van de stadsvernieuwing hele wijken gesloopt werden voor nieuwbouw, wilden zij oud en nieuw verweven in hedendaagse ontwerpen. Hier legde Coenen de basis voor de door hem opgerichte leerstoel Architecture and Heritage aan de TU Delft. Mede onder zijn invloed heeft zich een groep jonge architecten geformeerd die nu internationaal bekendstaat als de ‘weefgeneratie’.
- PRINSJESDAG 2020
Foto: David van Dam.
Foto: David van Dam.
- VOOROORDEEL
Robert Vuijsje. Volkskrant, 14 september 2020.
Robert V. kijkt terug op de 300 interviews uit zijn serie Land van herkomst, die nu gebundeld zijn. Hij noemt een citaat van Refaat Karim uit een interview dat in 2015 in de serie werd gepubliceerd. Als plastisch chirurg – geboren in Bangladesh, opgegroeid in Nederland – moest hij opereren in een ziekenhuis waar hij niet eerder had gewerkt. ‘Mijn speciale kleding had ik al aan. Ik kwam de operatiekamer binnen en kreeg te horen van een Hollandse man die duidelijk de chirurg was: maak jij even OK1 schoon. Ik antwoordde meteen: dat is goed, maar eerst ga ik in OK2 even opereren. Dat is hoe ik erin sta. Ik word niet boos en ik neem geen slachtofferrol aan.’
In deze anekdote zitten twee elementen die tijdens de driehonderd gesprekken vaker werden benoemd. Het verzet tegen de slachtofferrol, ook wanneer je onbeschoft wordt behandeld op basis van je afkomst. En het automatisch te laag worden ingeschat. Dat is vooral van belang op een cruciaal moment: het schooladvies na groep acht. ‘Ik zou moeten natellen hoe vaak de verstrekkende gevolgen van een te laag advies ter sprake kwamen tijdens de interviews. Het zal tientallen keren zijn geweest.’
‘Het is een trieste constatering dat hele generaties Nederlanders opgroeien met als eerste focus hun niet-Nederlandse afkomst. Wat het nog triester maakt: iedere week vroeg ik wanneer de geïnterviewden zich Nederlands voelden. En wanneer Surinaams, Marokkaans dan wel Turks of iets anders. Meestal was het antwoord, en dat gold voor alle afkomsten: in Marokko voel ik me Nederlands, want daar hoor ik er niet bij. En in Nederland ben ik een Marokkaan, dat is hoe ik hier word gezien.’ Ten slotte stel hij: ‘is de rol van afkomst in dit land veranderd sinds het eerste interview in 2014? Ja. Wat zes jaar geleden door een groot deel van Nederland nog werd gezien als een marginaal verschijnsel waarvan ze vaak niet eens wisten dat het bestond, daar kan nu niemand meer zeggen: ik hoor hier nooit iets over, de rol van afkomst en etniciteit in Nederland, is daar iets mee? Dit soort gesprekken, zeker de laatste maanden, sinds de moord op George Floyd in de Verenigde Staten, zullen uiteindelijk, snel of minder snel, voor een verandering zorgen in de manier waarop we met elkaar samenleven.’
- GEWOON LEKKER FEESTEN
Volkskrant. 18 september 2020.
Foto: Sleutelstad.
‘De politie heeft gisteravond rond 22 uur in het centrum van Leiden een feestje van zo’n honderd studenten opgebroken. Zij stonden te borrelen – en te schreeuwen en te wildplassen – in het Van der Werff-park, recht tegenover de rechtenfaculteit. Volgens Sleutelstad.nl, de lokale nieuwssite, ging het om eerstejaars-studenten van studentenvereniging Augustinus. Zij waren verbolgen omdat zij door alle coronamaatregelen niet gewoon op de vereniging konden samenkomen.’
Paulien Plat. Volkskrant, 18 september 2020.
‘De ramen zijn afgedekt met gordijnen om uit het zicht te blijven van nieuwsgierige politieagenten of boa’s. Er wordt geknuffeld, gepraat en ‘ge-at’: een biertje in één keer opdrinken, tot de bodem oftewel ad fundum. Het is op deze doordeweekse uitgaansavond alsof corona niet bestaat. ‘Dit heb ik echt gemist’, verzucht student geneeskunde Dirk (21) met een gelukzalige blik. Hij heeft net zijn biertje moeten atten – nadat hij had verloren met een drankspelletje. Handhavers zijn in geen velden of wegen te bekennen.
Even daarvoor, in een danscafé, vertellen twee eerstejaars studenten enthousiast waar ze daarvoor zijn geweest. ‘Een huisfeestje, zonder 1,5 meter. Met twintig man in besloten sfeer. Anders is het ook lastig om mensen te leren kennen, hè?’, zegt Max (18), een blonde jongen die net is begonnen met zijn studie international business.’
- DE TOUR
Trof in de NRC (19 september) deze mooie beelden aan van de tour in Corona tijd.
De 107de Tour de France werd vanwege het coronavirus verplaatst van juli naar september. Het was om meer redenen een bijzondere editie, niet in de laatste plaats door de ontknoping in het slotweekend, met de 21-jarige Sloveen Tadej Pogacar als winnaar van de gele trui.
