- MANCHESTER BY THE SEA
Zag deze week een opmerkelijke film ‘Mancester by the sea’. Weet dat een trailer werkt als ‘Goh, die film zou ik zeker wel of zeker juist niet willen zien.’ Bij het achteraf zien van de trailer zeg ik ‘Ja, zo was het, mooi’ Een film zonder poespas, een aanrader. Manchester by the sea gaat over rouw, eenzaamheid, schuld en straf. Enorme thema’s in een door klassieke muziek begeleid verhaal. Over een man die het liefst van de aardbodem zou verdwijnen, maar net te veel verantwoordelijkheid voelt voor zijn familie.
Beeld: Claire Folger.
Marleen Hegeman. Film recensent, februari 2017
‘Manchester by the Sea is een film zonder pretenties, pijnlijk en intens. Het is mooi om te zien dat de maker genoeg vertrouwen in de film heeft om er geen tranentrekker van te maken. Er wordt bewust voor gekozen geen goedkope trucjes in te zetten zoals een melodramatisch muziekje of een emotionele scène nog iets verder uit te buiten. Zo blijft de film in elk facet oprecht en authentiek. Met deze woorden zijn ook de acteerprestaties van Casey Affleck en Michelle Williams te omschrijven. Zij spelen hun personages onvervalst menselijk en overtuigen in elke emotie die zij brengen en dragen samen met Lucas Hedges het verhaal. Het verhaal komt sterk tot uiting door het niet-rechtlijnige narratief. Dit verbindt de gebeurtenissen uit het verleden direct met het heden en vormt zo een extra laag in het verhaal. De mooie, deels instrumentale en klassieke soundtrack is ook een vermelding waard. Het framet het narratief op prachtige wijze zonder dat het te veel gewicht krijgt.’
Bert Nijmijer. NRC, 8 oktober 2020
- HENK HELMANTEL
‘Gezicht op de noordmuur van het koor van de Nicolaikerk te Appingedam’ uit 2012.
Op meer plekken op de site heb ik werk van Henk Helmantel gepost. ‘Je herkent ze meteen. Volmaakt rustige stillevens van antiek huisraad, groente en fruit, mooi op een rij op een vlak of kastje. Hij schildert zelden iets dat niet ook al bestond in de zeventiende eeuw. De ensembles zijn helder uitgelicht in een verder donkere ruimte, wat ze een contemplatieve, mystieke spanning geeft, ook aanwezig in zijn kerkinterieurs, zijn andere grote thema. Zo geliefd als zijn werk is bij ‘het grote publiek’, veel gedrukt op kaarten en kalenders, zo geminacht wordt het in een deel van de kunstwereld. Helmantels retro-realisme heeft niets te maken met wat kenners onder kunst verstaan. ‘
Het Groninger Museum kocht het ‘Gezicht .. ‘ aan. Andreas Blühm, directeur van het Museum: ‘Helmantel is een kunstenaar die weliswaar oppervlakkig gezien in de stijl van de oude meesters werkt, maar zijn composities en kleurgebruik zijn wel degelijk door de moderne en abstracte kunst beïnvloed. Het Groninger Museum hoort werk van Henk Helmantel in de collectie te hebben.’
- DEUX
SYNOPSES (Premiere 24 september)
De gepensioneerde Madeleine (Martine Chevallier) en Nina (Barbara Sukowa) zijn al tientallen jaren elkaars grote liefde, maar niemand die dat weet. Voor hun naasten, waaronder Madeleines bemoeizuchtige dochter (Léa Drucker), zijn ze simpelweg buurvrouwen die dezelfde gang delen. Madeleine en Nina leiden een liefdevol leven samen en genieten van de dingen van alledag. Hun deuren staan altijd open en ze bewegen zich vrijelijk tussen de appartementen. Tot hun portaal door een onverwachte gebeurtenis plotseling gesloten wordt, en ze elkaar niet meer kunnen bereiken.
Wanneer het noodlot toeslaat, de beroerte van Madeleine, dreigt dat het einde te zijn van de liefdevolle relatie. Nina kan haar verdriet met niemand delen en niets anders doen dan machteloos toekijken. Madeleine is nauwelijks in staat om aan te geven wat zij wil. Dat de film zich bijna volledig op die ene verdieping van het appartementencomplex afspeelt, benadrukt het feit dat beide vrouwen gevangen zitten, verstrikt in hun geheimen.
De situatie gaat van kwaad tot erger en loopt uiteindelijk volledig uit de hand. Geheimen worden ontrafeld en emoties lopen hoog op. Nina werkt zich diep in de nesten en maakt meer vijanden dan vrienden. Ondertussen weet iedereen wat het beste is voor Madeleine en wordt Madeleine zelf steeds ongelukkiger. Drama alom, maar Meneghetti heeft zijn film zo zorgvuldig en geduldig opgebouwd dat Deux nooit melodramatisch wordt. En dat levert een teder en geloofwaardig speelfilmdebuut op.
- BURGERBERAAD
Als een rode draad door de projecten uit mijn beroepspraktijk liep ‘participatie’. Zelden waren bewoners niet een vergelijkend perspectief met dat van de beleidsvoerders, politici, architecten, planners en stedenbouwers. Vandaar ook dat het artikel over burgerraad in de Correspondent van deze week mij opviel.
llustratie door Elise Vandeplancke
Jelmer Mommers & Eva Rovers. Correspondent,
‘De roep om democratische vernieuwing klinkt steeds luider – op straat en in de media. De landen om ons heen experimenteren al met nieuwe vormen van besluitvorming, waarbij burgers directe verantwoordelijkheid voor beleid krijgen. De bekendste vorm van democratische vernieuwing is het ‘burgerberaad’. Deze week werd in de Tweede Kamer een motie van acht politieke partijen aangenomen waarmee het kabinet de opdracht krijgt de voor- en nadelen van zo’n burgerberaad over het klimaatbeleid te onderzoeken.
Het is?
‘Een burgerberaad is een manier om politieke besluitvorming te crowdsourcen, ofwel: vanuit de samenleving te laten komen. Een groep gelote burgers doet, op basis van uitgebreide informatie en overleg, aanbevelingen over beleid. Het is een vorm van ‘deliberatieve democratie’, democratie gebaseerd op overleg en besluitvorming tussen burgers. Dit filmpje legt in 3 minuten uit wat deliberatieve democratie is. De deelnemers aan een burgerberaad vormen een dwarsdoorsnede van de samenleving. Dus er zitten ongeveer evenveel vrouwen in als mannen, de leeftijdsopbouw en culturele diversiteit weerspiegelen die van de samenleving, er zitten veel mensen in met een praktische opleiding, wat minder met een universitaire opleiding, en ze komen zowel uit dorp als stad.’
Niet zoiets als een inspraakavond of een referendum?
‘Klopt. Bij een referendum wordt een complex onderwerp meestal teruggebracht tot een voor-of-tegen-vraag. Dat kan polariserend werken (denk: Brexit). Een inspraakavond gaat meestal over een lokale kwestie, waarbij vergevorderde plannen aan inwoners worden voorgelegd. Vaak leidt dat tot frustratie of teleurstelling, Frustratie over het gebrek aan inspraak is bijvoorbeeld goed terug te horen in dit recente NRC-onderzoek. Want welke mening je ook geeft, de plannen liggen er al. Een burgerberaad wordt veel eerder in het proces opgezet en deelnemers mogen serieus meepraten over de oplossingen.
Waarom zou je een burgerberaad organiseren?
Zodat politici sneller en beter besluiten kunnen nemen over onderwerpen die tot verdeeldheid leiden. Een voorbeeld: in het katholieke Ierland was al jaren discussie over de eventuele versoepeling van de abortuswet; het conservatieve platteland kwam steeds meer tegenover de meer progressieve stedelijke bevolking te staan. Politici durfden hun vingers er niet aan te branden. In 2016 werd daarom een burgerberaad georganiseerd, bestaande uit 99 deelnemers uit alle hoeken van het land, die in gesprek gingen met experts, ervaringsdeskundigen en elkaar – de rest van de bevolking kon het beraad via livestreams volgen. Tot ieders verbazing was de uitkomst van het beraad niet alleen dat de abortuswetgeving versoepeld moest worden, maar was daar ook nog eens consensus over. In dit artikel lees je meer over het Ierse burgerberaad. Er was vervolgens een referendum nodig om de uitkomst van het burgerberaad door te voeren, maar ook dat verliep zonder dat het land aan verdeeldheid ten onder ging of dat er politieke koppen rolden.
Ook geschikt voor heel andere kwesties?
‘Ja, een burgerberaad kan je inzetten bij allerlei kwesties: van lokale onderwerpen (hoe gaan we als stad of dorp om met vuurwerk?) In 2017 kwamen 100 Enschedeërs met elkaar tot een ‘burgerbesluit’ over hoe de stad voortaan omgaat met vuurwerk. Lees er hier meer over.tot landelijke onderwerpen (moet Nederland een nieuwe kerncentrale bouwen?). Burgerberaden werken in het bijzonder goed:
- … als mensen van mening verschillen (maar onderliggende waarden delen). Denk aan het aanpakken van discriminatie op de werkvloer of de uitvoering van de energietransitie. Ogenschijnlijk zijn de meningen daarover verdeeld. Maar bijna iedereen vindt het belangrijk om rechtvaardig en met respect behandeld te worden, en dat haar/zijn kinderen in een fijne omgeving kunnen opgroeien; vanuit zulke gedeelde waarden zoeken mensen vervolgens naar oplossingen.
- … als een probleem ingewikkeld is. Bijna ieder maatschappelijk probleem heeft juridische, sociale en financiële kanten: draai aan de ene knop, en je creëert elders een probleem. In een burgerberaad ervaren mensen hoe ingewikkeld het is om politieke besluiten te nemen. Ze komen er samen uit door een gemeenschappelijke basis te zoeken, verschillende opties tegen elkaar af te wegen en keuzes te maken.
- … als het over vraagstukken gaat die verder reiken dan de volgende verkiezingen. Denk aan het aanpakken van de stikstofuitstoot of de bouw van een nieuwe waterstoffabriek. Hierbij moeten op de korte termijn hoge kosten of ingrijpende keuzes gemaakt worden, die pas later voordelen opleveren. Omdat burgers de volgende verkiezingen niet hoeven te winnen, kunnen ze het publieke belang en de lange termijn centraal stellen. Niet het individuele, maar het collectieve belang is leidend.
Moet nu ineens de hele democratie op de schop?
Nee, zeker niet! Een burgerberaad is geen vervanging van het parlement of de gemeenteraad; het is een aanvulling op het huidige politieke stelsel. Burgers zullen niet ineens wetten kunnen aannemen, afschaffen of wijzigen. Maar de uitkomst van een burgerberaad is ook geen gebakken lucht. De politiek – het parlement of de gemeenteraad, een ministerie of de premier – maakt vooraf duidelijk welk mandaat het burgerberaad krijgt: zijn de aanbevelingen puur adviserend of worden ze bijvoorbeeld voorgelegd aan de Tweede Kamer?
Loten?
De keuze van de panels is vaak gebaseerd op loten. Een boeiend aspect. David van Reybroek is een pleitbezorger weet ik. David Van Reybrouck |www.davidvanreybrouck.be
- LEEFTIJDLOOS
Illustratie. Jasmijn van der Weijden
Mariet Meester. NRC, 16 oktober 2020.
‘Maar wat betekent het woord ‘leeftijd’ nu eigenlijk? In feite is het niet meer dan ‘de tijd die je hebt geleefd’. ‘Leeftijd’ is gewoon het aantal keren dat je in onze tijdrekening je verjaardag hebt gevierd, zonder subjectieve lading. Het probleem is alleen dat anderen geneigd zijn er wél een lading aan te geven, ze gebruiken het om je te definiëren. Wordt er iemand geïnterviewd in de krant, dan staat er achter zijn of haar naam steevast een getal, alsof we dat houvast nu eenmaal nodig hebben, alsof we anders te veel in verwarring zouden raken. Is iemand jong, dan denkt hij vast ook jong. Is iemand oud, dan denkt hij vast oud.
Ik hou van leeftijdloosheid. Bij mensen die er overduidelijk een leeftijd op nahouden, blijf ik het liefst een beetje uit de buurt. Ze gaan op de eerste dag na hun vijftigste verjaardag naar de vijftig-plus bioscoop, menen te moeten gaan stemmen op een ouderenpartij en roepen te pas en te onpas ‘ik ben ook al 63 ’, ‘ik ben ook al 82’. Soms is de betreffende verjaardag dan zelfs nog niet eens geweest, ze nemen er alvast een voorschot op. Voor mij zijn de leukere figuren degenen die, wanneer je naar hun leeftijd vraagt, echt even moeten nadenken, eigenlijk hebben ze geen idee. Mijn moeder vertelde me eens dat ze zich van binnen niet veel anders voelde dan toen ze jonger was.’