GROETEN UIT DEN HAAG – ‘kerstbohmuh rausen’

• 

• HET VREUGDEVUUR GAAT DIT JAAR OOK WEER IN ROOK OP

NOS, 22 november 2020

‘De vreugdevuren op de stranden van Scheveningen en Duindorp gaan de komende jaarwisseling vanwege de aanhoudende coronacrisis opnieuw niet door. Die voor hen teleurstellende mededeling kregen de bouwers van de vuren vandaag van de Haagse burgemeester Van Zanen. Van Zanen vindt het een enorme domper, maar zei tegen Omroep West dat hij geen andere keus had. Hij mag in verband met de corona-uitbraak geen evenementenvergunning afgeven. “Stel dat we op het laatste moment nog een versoepeling zouden hebben gehad, dan vond ik het niet verantwoord om het toe te staan, omdat er dan te veel mensen op afkomen.‘

Sowieso zouden de vuren deze keer een heel ander aanzien krijgen, nadat het in Scheveningen tijdens de nieuwjaarsnacht van 2018 op 2019 helemaal was misgegaan. De vuurtoren van ruim 45 meter hoog veroorzaakte toen een grote vonkenregen en tientallen branden in de badplaats. De Onderzoeksraad voor de Veiligheid schreef een stevig rapport over het drama, waar burgemeester Krikke haar conclusies uit trok. De raad deed een hele reeks aanbevelingen, die door het gemeentebestuur alle werden overgenomen. De gemeente moest meer afstand nemen tot de organisatoren, er moesten gewoon vergunningen komen en de vuren moesten veiliger.

• DE TELEURSTELLING

Barbara Vollebregt. Trouw, 3 december 2019.

Zo’n jaar geleden was eenzelfde discussie over ‘wat dan wel?’, toen nog aan de stamtafel van café Het Wapen van Scheveningen. Verontwaardiging dat hen, de bewoners van Scheveningen, een jaarlijks volksfeestje werd afgenomen.“Dertig jaar geleden had je in elke wijk een fik. In de loop der jaren heeft de gemeente er samen met de politie voor gezorgd dat die brandjes naar het strand zijn verhuisd. Daar kan de politie de situatie beter onder controle houden en de veiligheid waarborgen”, legt Ronald uit. Hij heeft het woord ‘Scheveningen’ rond zijn oor laten tatoeëren.“Je kan er nu van uitgaan dat die fikkies in de wijken terugkomen. Die gasten die het vreugdevuur bouwen, kijken daar een heel jaar naar uit. Het is alsof je carnaval afpakt van Brabant en Limburg.”

• DEZE SAMENSCHOLING VAN GEZELLIGHEID – HOE DIT EEN TRADITIE WERD

Hoe was het ook alweer met deze Haagse traditie? In mijn Schetsboek (2016) meld ik deze jaarlijkse traditie van het ‘kerstbohmuh rausen’, dat Den Haag voor even in een gloed zette en de nodige opwinding bracht.

‘In Den Haag is het stoken van vreugdevuren op oudejaarsavond vanouds een befaamd en berucht fenomeen. Sinds de jaren vijftig is het ‘kerstbohmuh rausen’ een jaarlijks terugkerend verschijnsel. De geschiedenis van dit ‘feest’ begon vlak na de Tweede Wereldoorlog. Door gebrek aan geld werd het ‘rausen’ geliefd, want het is goedkoop vertier. Vlak na kerst en in de aanloop naar het oud-en nieuwjaarsfeest gaan (jonge) Hagenaars op zoek naar kerstbomen om daarmee op oudejaarsavond grote vuren te maken. De eerste tien jaar na de oorlog verliepen deze vuren rustig en werden ze nauwelijks als overlast er- varen. Midden jaren vijftig veranderde dit beeld. De branden bestonden niet meer uit kerstbomen alleen, maar werden uitgebreid met ander brandbaar materiaal. Daarnaast werden jongeren strijdlustig en het harde politieoptreden dat hierop volgde leidde tot gewelddadige confrontaties tussen de jongeren en de politie.

De eerste rel ontstond in 1956 en daarbij raakten tien mensen gewond. De jaarwisseling van 1960 werd gekenmerkt door hevige rellen in de Schilderswijk die de landelijke media haalden. De rel wordt omschreven als een slagveld. De politie trad in de daaropvolgende jaarwisselingen steeds harder op, wat als olie op het vuur leek te werken. Een traditie was daarmee geboren. De rellen keerden jaarlijks terug en groeiden uit tot een grootschalig kat-en-muis spel tussen burger en politie. Veel Hagenaren omschrijven de rellen enigszins vergoelijkend als een ‘volkstraditie’.

Het ‘kerstbohmuh rausen’ vond niet alleen plaats in bekende ‘relwijken’ in Den Haag, het Laakkwartier en de Schilderswijk, maar evenzeer in het sjieke Belgisch Park. Volgens de voormalig VVD politicus Winsemius: ‘Het jaarlijkse hoogtepunt was de nieuwjaarsviering. De familie Van Doorn offerde een paar weken hun garage op voor de opslag. We verzamelden dan kerstbomen; 37 hadden we er in onze gloriedagen. Dat, met een paar oude matrassen en vooral autobanden. Om een minuut over twaalf ging het vuur aan. Om half vier brandde het nog. Nog steeds kijk ik met warmte naar de smeltplekken in het asfalt op het kruispunt Leuvensestraat-Brugsestraat. Het was ons beste vuur.’

• ANDERE TIJDEN

Andere tijden maakte een naar mijn mening prachtige documentaire van deze Haagse traditie. ‘De samenscholing van de gezelligheid’, zoals een ‘oud rauser’ het noemt. Eufemistisch voor het door de jaren heen escalerende ongeregeldheden en waarbij het openbaar domein in een slagveld veranderde.

In de documentaire komt eveneens aan de orde hoe gezocht werd om de ongeregeldheden dusdanig te kanaliseren om dat feest ‘gezellig’ te laten verlopen. Begin jaren negentig besloot de gemeente plekken aan te wijzen voor de vuren, later kwam er een verbod. Er was nog ruimte voor twee vreugdevuren. Juist … , die op het strand van Scheveningen. Daarmee ontstond een nieuwe traditie: de strijd tussen Scheveningen en Duindorp.

• WAT NU?

Wie tijdens de komende jaarwisseling geen vuurwerk mag afsteken, zou kunnen uitwijken naar carbidschieten: een gasmengsel in een melkbus met een luide knal tot ontploffing brengen. Carbid valt niet onder de vuurwerkwetgeving en ook komt er geen landelijk verbod op het carbidschieten, dat in het noorden en oosten van het land een lange traditie kent.

‘Prima besluit, vond ook Kampens burgemeester Bort Koelewijn, dat vuurwerkverbod. Maar carbid, dat is wat Koelewijn betreft een ander verhaal. Dat moet in Kampen wat hem betreft wel kunnen, liet hij direct weten. De Hanzestad geldt als informele hoofdstad van het traditionele schieten met carbid. Overigens leidde in vroegere tijden het schieten er tot dagenlange rellen en veel schade.’  Wat dat betreft blijft een traditie in tact.

---