LOGBOEK – week 49 – 2020

• SLUITING

Elma Drayer. Volkskrant, 4 december 2020.

Verbijsterend is het voornemen van het hoofdstedelijk linkse gemeentebestuur volgend jaar te bezuinigen op de Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA).  ‘Ik zou het kunnen bevatten als de luitjes van Forum, PVV of VVD in deze stad aan de macht waren. Maar een gemeentebestuur dat bestaat uit GroenLinks, PvdA, SP en D66? Hoe halen ze het in hun linkse hoofd?’ In de praktijk betekent dit volgens de OBA sluiting van vier kleine filialen, in stadsdelen als Noord, Oost en West. Voor de niet-Amsterdammers onder u: die staan uitgerekend in de wijken waar een goedgevulde boekenkast niet dat je zegt tot het interieur behoort. In de plannen voor 2021 staat te lezen dat de OBA als gevolg van het coronaherstelplan 1,5 miljoen euro moet inleveren (nota bene ruim de helft van de totale bezuinigingen op cultuur). Tegelijkertijd, las ik in de begroting, blijft de gemeente geld reserveren voor de zogeheten OBA Next op de Zuidas. Dat is namelijk de ‘bibliotheek van de toekomst’, die bijdraagt aan ‘digitale inclusiviteit en het ontwikkelen van vaardigheden die passen bij een sterk veranderende arbeidsmarkt en de informatiesamenleving’. OBA Next zou volgens de toelichting voldoen aan ‘de behoefte van maatschappelijke organisaties en hun doelgroepen om zich in de Zuidas te manifesteren’. Vier buurtbibliotheken naar gene zijde helpen en wel investeren in een megalomaan project waarop niemand zit te wachten – zeker niet de hoogopgeleide jongens en meisjes die de Zuidas bevolken? 

Maar de enige echte oplossing is natuurlijk dat advies volgen van de Raad voor Cultuur. In mijn eigen woorden: de openbare bibliotheek zou een nutsvoorziening moeten zijn – net zo vanzelfsprekend als de basisschool, straatverlichting, bus of tram. Als je tot de geprivilegieerden behoort, dan kun je al onmogelijk alle boeken aanschaffen die je begeert. Laat staan als je opgroeit in een minder geletterde omgeving. Juist dan zou de bibliotheek gratis en onder handbereik moeten zijn. Volksverheffing, heette dat ooit. Wat is daar eigenlijk mis mee?

• WALDEMAR POST OVERLEDEN

Waldemar Post overleed donderdag op 84-jarige leeftijd. Tekeningen moesten voor hem haarscherp zijn, de mensen moesten direct herkenbaar zijn er een moest een vleugje karikatuur in zitten. Hij gruwde als lezers moesten raden wie het nu precies was. ‘De trend is nu: trek je vooral niets van de lezer aan’, zei hij in 2008 in een interview met de Volkskrant. ‘Niets voor mij, maar dat zal wel ouderwets zijn.’  (Peter de Waard).

• 

• 

• 

• 

• FLAPPIE

Zoë Spaaij. Volkskrant, 2 december 2020

‘Cabaretier Youp van ’t Hek keek woensdagochtend vreemd op toen hij op de radio It was Christmas morning, 1961… hoorde zingen. De muziek leek wel heel veel op die van Flappie, zijn grote hit over een jongen die op Kerstochtend zijn konijn kwijt is en het later die dag terugvindt. Als onderdeel van de kerstmaaltijd.’

Het was voor mij altijd wel een tegengeluid op het stralende kerstdiner, zoals dat in de beeldvorming wordt weergegeven.

• ’ANTISIMENTISME MAG NIET NORMAAL ZIJN.’

Wilfred Simons. Leids Dagblad, 30 november 2020

‘Zestien Leidse hoogleraren van de rechtenfaculteit nemen in een open brief stelling tegen antisemitisme, racisme en discriminatie. In de geest van Cleveringa ’doen we er niet het zwijgen toe, maar openen we het gesprek hierover, met onze studenten, met de samenleving’. Hoewel in de Open Brief de naam Paul Cliteur niet valt, is het moeilijk om die los te zien van de discussie rondom zijn persoon. Hem wordt verweten dat hij onvoldoende afstand zou hebben genomen van racistische en antisemitische geluiden binnen FVD. Ook rijst de vraag hoe lang hij al wist dat partijvoorzitter Thierry Baudet er antisemitische ideeën op na hield en waarom hij hem, als docent, hierop niet heeft gecorrigeerd.’

• PASSENDE ANTI-JOODSE STEREOTYPEN

Leo Lucassen. Volkskrant, 1 december 2020.

‘Anti-joodse stereotypen passen momenteel vooral in de hypernationalistische en racistische radicaal-rechtse ideologie. Wat er de afgelopen week bij Forum voor Democratie naar buiten sijpelde, past daarin. Het laat opnieuw zien hoe vitaal eeuwenoude antisemitische stereotypen zijn en hoe ze steeds opnieuw worden gebruikt om een vijandbeeld te kruiden en misstanden te verklaren.

Deze wortelt namelijk in een ultranationalistische opvatting van een onveranderlijke natie met een stabiele, blanke, bevolking. Joden hebben daarin geen plaats omdat zij al sinds de 19de eeuw worden afgeschilderd als ‘vaderlandsloos’ en eeuwig zwervend over de wereldbol. Zo trekken Duitse antisemieten al meer dan anderhalve eeuw de loyaliteit van ­joden aan de Duitse natie in twijfel, vanuit het idee dat zij nooit echte Duitsers kunnen worden en er op uit zijn christelijke samenlevingen te ontwrichten.

Joden zouden achter de schermen de wereld willen beheersen, met de media en de banken als belangrijkste instrumenten. De voorstelling van de prototypische ‘Geldmensch’ die politici en journalisten aan een touwtje heeft, wortelt in eeuwenoude stereotypen, die steeds opnieuw worden geactiveerd. Daarom doet het beeld van de jood als globalist en daarmee de ultieme tegenstander van de nationalist, het uitstekend in extreem-rechtse kringen. Het verklaart de in hun ogen ongrijpbare tegenstander en past bovendien in de gangbare neiging in complotten te denken. Of het nu om de EU, immigratie of corona gaat.

• George Soros

Momenteel fungeert de joodse financier Soros als verpersoonlijking van dit eeuwenoude conglomeraat aan vooroordelen. Antisemitisme in Forumkringen (en elders) is dan ook geen uitwas, maar vervult een essen­tiële functie in het wereldbeeld van de rechts-extremistische kern.

Die functionaliteit van antisemitische ideeën kent overigens ook een linkse variant. Zo bedienden nogal wat socialisten zich in de 19de en vroege 20ste eeuw volop van anti-joodse clichés, met het jodendom als symbool van het in hun ogen parasitaire kapitalisme. Met de in Frankrijk en Engeland actieve bankiersfamilie Rothschild als de 19de-eeuwse variant op ‘Soros’. Voor een deel van de socialistische beweging viel ‘de jood’ samen met het beeld van de uitbuitende kapitalist. Met name vroeg-socialisten in Frankrijk doorspekten hun geschriften met antisemitische stereotypen. Voor hen was het kapitalisme een puur parasitaire kracht, en dat sloot aan bij het beeld van joden als woekeraars.

• RIMPELIG EN OUD

Coen Verbraak. NRC, 30 november 2020

Hij interviewt Sonja Barend vanwege het verschijnen van haar boekje De appel in het paradijs. ‘Ze kijkt met verbijstering naar hoe oude mensen op televisie worden neergezet. „Alsof de ouderdom een schrikbeeld is. Je ziet nooit leuke oude mensen die naar hun leesclub gaan, die de kleinkinderen van school halen of op weg zijn naar het Stedelijk Museum. Ze zitten altijd in hun rolstoel bingo te spelen, in achterlijke kleren. Nooit een potje schaak. Het idéé dat ik later met een pluche beertje tegen mijn borst kinderliedjes zit te zingen. ‘En mevrouw Barend, lust u nog een glaasje limonade?’ Rot op!”

‘De treurnis van oud worden is alleen dat je weet dat het niet zo zal blijven. De toekomst is kort. Dat is geen fijne gedachte. Als wij hand in hand door het park lopen en elkaar wijzen op iets moois, weten we allebei precies waar we aan denken: op een dag loop ik hier alleen. Tegelijkertijd intensiveert dat het geluk. We weten dat we van elke minuut moeten genieten.’

• NOOIT MEER SLAPEN

VPRO radio. 1 december 2020. 12.00 – 1.00 uur.

Elfie Tromp spreekt met Massih Hutak. Hij is een Afghaans-Nederlandse rapper en schrijver. Hij bracht naast verscheidene singles ook het mini-album Error (2016) uit. Hij schrijft niet alleen liedjes, maar ook verhalen en columns die in Het Parool worden gepubliceerd. In 2011 maakte hij zijn schrijversdebuut met de verhalenbundel Toen God nog in ons geloofde. Nu volgt Jij hebt ons niet ontdekt, wij waren hier altijd al; een boek over de gevolgen van gentrificatie in zijn geliefde stadsdeel Amsterdam-Noord. Ook is hij een van de auteurs van de bundel Wit huiswerk; over hoe kun je bijdragen aan de strijd tegen racisme.

Viel toch weer in slaap met mijn oordopjes nog in. Uitzending gemist?