Foto: ANP
- CORONADEPRESSIE
Marcus Huibers (hoogleraar Klinische Psychologie aan de Vrije Universiteit en psychotherapeut bij het NPI-centrum voor persoonlijkheidsstoornissen).
Volkskrant, 15 december 2020.
‘Als psycholoog heb ik geleerd om naar mensen te luisteren, ongeacht hun representativiteit. Het merendeel van de patiënten die ik behandel, worstelt enorm met de coronabeperkingen en ervaart dat hun bestaande klachten alsmaar toenemen, door sociale isolatie, door tijd om te piekeren, door het idee dat alles uitzichtloos is op het moment. Maar ook de studenten die ik spreek via beeldbellen, worstelen met vergelijkbare problemen en maken zich zorgen over hun toekomst, hebben geen of weinig motivatie om iets te ondernemen, missen hun vrienden en vakanties naar een land waar de zon schijnt.
Er zijn genoeg schrijvers die dikke boeken hebben geschreven over hun depressie terwijl ze middenin hun depressie zaten en je vraagt je af hoe zoiets in godsnaam mogelijk is. De dag sleept zich voort, niets van wat je gepland had loopt zoals het moet en je bent blij als je weer naar je bed mag, op een veel te vroeg tijdstip waardoor je midden in de nacht weer klaarwakker bent.
Het is zeer bemoedigend dat er vaccins aankomen, alleen al voor het positieve mentale effect op de bevolking die ze kunnen hebben. Maar we moeten ook oog houden voor het feit dat de afgelopen maanden velen hebben opgebroken en die zullen van een vaccin niet meteen beter worden. Als zij zeggen, ik heb last van corona, zonder zelf daadwerkelijk corona te hebben gehad, ontvangen ze vaak onbegrip van anderen die het door toeval iets beter voor elkaar hebben, qua aanleg, thuissituatie, op het werk of op school. Aanstelleritus, zeggen wij nuchtere Hollanders dan snel, terwijl de gevolgen van corona als de tekenen ons niet bedriegen een zeer slopende impact kunnen hebben op ons algehele welzijn, niet veel anders dan een stevige depressie-, angst- of verslavingsstoornis op zichzelf.
- ‘RESET & HERSTART’
Ben van Raaij & Wilco Dekker. Volkskrant, 12 december 2020.
‘Kraait er oproer bij de elite? Moet het allemaal anders? Is het tijd voor een ‘Great Reset’, zoals het her en der wordt genoemd – een fundamentele economische en maatschappelijke omwenteling? Wie het oor te luisteren legt bij de elite, hoort opvallende geluiden. De coronacrisis ‘heeft de zwakke plekken in het weefsel van de samenleving genadeloos blootgelegd’, zij ‘verdiept scheidslijnen’ en laat zien ‘dat onze maakbare wereld wel degelijk grenzen heeft’.
De noodzaak tot een herstart is al tot op het hoogste niveau bepleit, onder meer door de directeuren van de drie planbureaus, Pieter Hasekamp van het Centraal Planbureau, Hans Mommaas van het Planbureau voor de Leefomgeving en Kim Putters van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Zoals Putters, nummer 1 in de Volkskrant Top 200, het zegt: ‘We moeten onze crisisbestrijding meteen koppelen aan langetermijndoelen, bijvoorbeeld steunmaatregelen aan duurzaamheid en inclusiviteit. Er komen zeker meer pandemieën, dus we moeten schokbestendiger worden.’
Veel respondenten benadrukken vooral sociaal-economische aspecten in hun visie op een reset. Of het nu gaat om de kwetsbaarheid van lange geglobaliseerde productieketens (Ingrid Thijssen, voorzitter van VNO-NCW, en Tuur Elzinga, vicevoorzitter van FNV) of de manco’s van het kapitalisme, de impact van de digitale revolutie, de herwaardering van de publieke sector en het belang van de lokale maakindustrie (Frank Heemskerk, secretaris-generaal van de European Round Table for Industry). Anderen zien het existentiëler. Volgens Kirsten Schuijt (directeur Wereld Natuur Fonds) komt de coronacrisis voort uit de roofbouw op de natuur en de armoede in de wereld en is een ‘duurzame, inclusieve samenleving’ de enige oplossing. We moeten ons gedrag afstemmen op ‘hoe onze planeet werkt’ (Robert-Jan van Ogtrop, investeerder), afrekenen met onze ‘ongebreidelde consumptiedrift’ (jhr. Pieter de Savornin Lohman, voorzitter Hoge Raad van Adel), breken met onze groeiobsessie en leren ‘dat welzijn en niet welvaart centraal moet staan, dat liefde het antwoord is en niet geld’ (Annemieke Nijhof, directeur Deltares).
En dat moet nú gebeuren, met de verkiezingen van maart 2021 in aantocht. Een nieuw centrum-links kabinet, waarvoor vier of vijf partijen nodig zullen zijn, kan het daarover eens worden, is de hoop. Met een op hoofdlijnen verreikend regeerakkoord. Wellicht in de vorm van een links-rechtsuitruil rond klimaat en milieu (zoals de PvdA-VVD-deal die in 2012 de basis legde voor het kabinet-Rutte II), waarbij PvdA en GroenLinks akkoord zouden gaan met CO2-neutrale kernenergie en VVD en CDA met een afbouw van de vervuilende veestapel.
Maxim Februari. NRC, 15 december 2020.
Er is één probleem. Of eigenlijk zijn er twee problemen. Ten eerste: we hebben nogal wat haast. De ijskappen smelten en die wachten niet tot we de revolutie of de Great Reset op papier hebben gezet en hebben uitonderhandeld met de overige partijen. Ten tweede: we kunnen de planeet niet redden zonder eigen rechten op te geven. We zullen weer iets uit ons winkelwagentje moeten gooien.
De tweehonderd invloedrijkste bestuurders van Nederland zien het eerste probleem natuurlijk ook. De meesten geloven niet dat de broodnodige reset echt gaat plaatsvinden na corona. „Het beleid wordt voor 85 procent weer business as usual”, zegt een Haagse insider. „En daar gaan we het niet mee redden.” Er is meer urgentie nodig, zeggen ze. Meer crisisgevoel. „De ambities zijn er, maar de verandering is lastiger.”
Er is haast bij, maar niemand maakt haast. Deze puzzel los je niet op via de bestaande structuren en overleggen, niet via Den Haag, Europa, de Verenigde Naties, zelfs niet via klassenstrijd. Al die dingen duren te lang. Wat je nodig hebt is gedragsverandering. Snel en op grote schaal. En als democratische processen te lang duren, moet er dus enige dwang aan te pas komen, liefst in een vorm die niet op dwang lijkt. De bestuurders zeggen het niet in de krant, maar het is wel een conclusie die je kunt trekken.
Hier komt het tweede probleem om de hoek kijken: we zullen rechten moeten opgeven. Annemieke Nijhof, directeur van kennisinstituut Deltares en altijd een verstandige stem in het gesprek, neemt er alvast een voorschot op. Ze is hoopvol over onze wil tot gedragsverandering en verwacht „dat we ons laten sturen als we ervan overtuigd zijn dat het moet”. Ik denk dat ze met dat „laten sturen” de kern raakt. We moeten ons laten sturen.
Hoe dan ook kun je zien dat de bestuursvorm snel gaat veranderen. Het individu zal vaker het verzoek krijgen in te schikken en zijn rechten in te slikken als er belangrijker zaken op het spel staan. Is het een beschavingsproces? Een ontindividualiseringsproces? In ieder geval, business as usual is na corona geen lang houdbare optie. Er is haast geboden en dus zal er worden gezocht naar manieren om collectief in beweging te komen. Wat vereist dat we ons laten sturen.
- NAAR DE LETTER VAN DE WET, NIET NAAR DE GEEST
Beeld: Marcel van den Bergh / de Volkskrant
‘Je zou het ook bijna vergeten, maar het is deze week voor het eerst sinds corona ons land bereikte dat de winkels verplicht moesten sluiten. Bij de eerste golf sloten veel winkels op eigen initiatief, deels uit voorzorg en solidariteit met het beleid, deels omdat er toch geen winkelpubliek op straat liep. Bij de tweede golf en de veel strengere lockdown zoekt de commercie de randjes van de regeltjes op. Weg solidariteit, welkom wanhoop. De grote ketens Action, Hema of Wibra hopen toch nog wat te verdienen op de valreep van dit rampjaar.
Oppositiepartijen PvdA en GroenLinks zijn ook kritisch op de grote ketens. ‘Action, Wibra, Makro open’, twittert PvdA-voorman Lodewijk Asscher. ‘Basisscholen, kleine winkels dicht. Vindt het kabinet dit zelf eerlijk?’ Hij heeft het kabinet om opheldering gevraagd. Jesse Klaver, lijsttrekker van GroenLinks, schrijft op Twitter: ‘Dit is precies het tegenovergestelde van de solidariteit die tijdens deze lockdown hard nodig is.’
Haro Kraak. Volkskrant 16 december 2020.
Winkelketens als de Action, Hema en Wibra mogen toch niet hun deuren openen. Het kabinet heeft woensdag de regels aangescherpt. Hema en Action maakten daarop bekend alle filialen te sluiten. Wibra kondigde ook aan de deuren gesloten te houden.
Alleen winkels die minstens 70 procent van hun omzet halen uit artikelen voor levensonderhoud, zoals eten en drinken, drogisterijartikelen, schoonmaakmiddelen, persoonlijke verzorging en dierenvoer, mogen openblijven. Daarnaast geldt een uitzondering voor winkels met een aparte afdeling voor levensmiddelen. Als die een eigen ingang hebben, mogen ze ook de deuren openen.
Volkskrant, 19 december 2020.
‘Bijvoorbeeld dat ik vind dat er strenger moet worden opgetreden. Zoals nu in de landen die goede resultaten tonen. China, Zuid-Korea, Taiwan, maar bijvoorbeeld ook Australië en Nieuw-Zeeland. In Europa, maar bijvoorbeeld ook in de Verenigde Staten en Zuid-Amerika, laat men toch een beetje de oren hangen naar wat het grote publiek wil. Er is nu eenmaal een omgekeerde relatie tussen persoonlijke vrijheid en succes bij het bestrijden van zo’n crisis. Ik zie het als mijn morele plicht als wetenschapper om dat te vertellen. Ook al levert dat soms stevige kritiek op.
‘Wat betreft vaccinaties gaan die complottheorieën al terug naar de 18de eeuw, toen de Britse arts Edward Jenner het eerst vaccin (tegen de pokken) uitvond. De spotprenten uit die tijd zijn fantastisch, daarop zie je Jenner iemand vaccineren met eromheen allemaal gevaccineerde mensen waar koeienoren en koeienledematen uit groeien. Het is de angst voor alles wat vreemd is, denk ik. Ik vergelijk het wel eens met ratten. Als je vallen met aas neerzet, vang je de eerste rat, en daarna hooguit de tweede, en vervolgens vang je geen rat meer. Die beesten hebben een ingebouwd wantrouwen, en dat is wat er bij de mens ook speelt.
‘Ook omdat ik wel durf te voorspellen dat er in de komende dertig jaar meer pandemieën zullen komen, die zelfs nóg dodelijker kunnen zijn. Dat komt doordat de wereld in toenemende mate verkeerd in elkaar zit, omdat wij een heleboel dingen fout doen, zoals vliegen, ontbossen, vlees eten en dergelijke. Dat leidt er onder meer toe dat het klimaat verandert. Je ziet het aan het stijgen van de temperatuur en het zeewater, aan veranderende golfstromen, aan vogels die op een andere manier gaan migreren, aan allerlei bewegingen waardoor infecties ineens voorkomen in gebieden waar ze eerder nooit voorkwamen. En dit zijn maar enkele voorbeelden. Om eerlijk te zijn ben ik positiever over de ontwikkeling die ervoor zorgt dat we nog sneller, nog betere vaccins en antivirale medicijnen kunnen maken, dan over de ontwikkeling van het gedrag van mensen.’
Bart Derks. Volkskrant, 15 december 2012.
‘Vooral in wijken ‘op Zuid’ worden op grote schaal verouderde woonblokken gesloopt. De bedoeling is om kleine, slecht onderhouden woningen te vervangen voor grotere, duurdere woningen. Sloop en nieuwbouw in de Fazantstraat zijn volgens het college nodig om de wijk Carnisse ‘diverser’ te maken. Maar bewoners kwamen massaal in actie tegen het plan.
‘De omstreden sloop van de Fazantstraat in Rotterdam is van de baan. Het is de eerste keer dat de gemeenteraad sloopplannen van een straat of wijk blokkeert. De bewoners hebben ons overtuigd’, zegt fractievoorzitter Co Engberts van coalitiepartij PvdA na overleg met andere fracties. ‘We vinden dat slopen niet nodig is. Wel moet er geld naar het opknappen van de Fazantstraat en de bestaande huizen. ‘De sloop van deze woningen leek ons niet logisch, woningen in deze prijsklasse moeten we juist behouden voor starters’, zegt D66-raadslid Robin de Roon. ‘Dat er in Carnisse verbeteringen in de woon- en leefomgeving nodig zijn, is evident. In plaats van sloop zetten we nu in op vergroening in de wijk en zien we kansen voor levensloopbestendige woningen.’
Volgens wethouder Bart Kurvers zal sloop en nieuwbouw in Rotterdam Zuid noodzakelijk blijven. ‘Het college heeft een grote opgave in het kader van het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ) om de woningvoorraad te verbeteren en gevarieerder te maken. Oude woningen worden opgeknapt, samengevoegd en beperkt gesloopt en daar waar nog open ruimte is, komt nieuwbouw. Bewoners van Zuid die het financieel beter krijgen, hoeven door meer variatie in het woningaanbod niet meer de wijk te verlaten: dat grotere appartement of dat huis met een tuin is soms ook om de hoek te vinden.’
Beeld Stadsarchief Amsterdam
Kirsten Hannema. Volkskrant, 17 december 2020
‘Hoewel Nederland grote, internationaal succesvolle architecten kent als Francine Houben (1955), Liesbeth van der Pol (1959) en Nathalie de Vries (1965) en bovendien vijftig procent van de huidige bouwkundestudenten vrouw is, denken veel mensen bij het woord architect nog steeds aan een man.
Met haar boek Mevr. de architect wil architectuurjournalist Merel Pit deze situatie doorbreken, door vrouwelijke architecten te interviewen en zo zichtbaar te maken. De interviewserie verscheen eerder als rubriek op het onlineplatform Azine, dat Pit in 2019 oprichtte om een ‘nieuw perspectief op architectuur’ te bieden. Mevr. de architect roept de vraag op of er zoiets bestaat als ‘vrouwelijke’ architectuur. Het cliché ‘vrouwen houden van glooiend, mannen van hoekig’ gaat in elk geval niet op. Neem het werk van Margaret Staal-Kropholler, die begin vorige eeuw als eerste Nederlandse vrouwelijke architect aan de slag ging. Ze bouwde golvende gevels, maar ook in een zakelijke stijl (en dat geldt even goed voor haar man en bureaupartner, architect J.F. Staal). De woningbouw die ze ontwierp aan de Holendrechtstraat – onderdeel van Berlages Plan Zuid – kreeg glooiende gevels van rijk gedetailleerd metselwerk. Het project oogt niet meteen anders dan het werk van haar Amsterdamse School-collega’s. Maar Staal-Kropholler had wel degelijk een eigen agenda: als (huis)vrouw wilde ze het werk van mannelijke collega’s verrijken, om te beginnen met het woonhuis. Ze dacht praktisch: geef de keuken een ruim aanrecht, maak een aparte wasruimte. Zo wilde ze ervoor zorgen dat de huismoeder niet ‘degenereert tot overwerkte, prikkelbare sloof’. Tegenwoordig klinkt dat stereotyperend, maar je kunt het ook zien als een stap naar een inclusievere architectuur, waarbij de witte, werkende ‘kantoorman’ niet langer de maat der dingen is.
Jan Frederik Staal, daarentegen, geldt in de hoofdstad als lokale held – denk aan zijn fameuze Wolkenkrabber in Amsterdam-Zuid -, net als diens zoon, architect Arthur Staal, wiens werk veelvuldig is beschreven. Maar als er over Margaret Staal-Kropholler (1891-1966) wordt gepubliceerd, dan is het vooral omdat ze de eerste Nederlandse vrouwelijke architect was, ook al leidde ze samen met haar man een architectenbureau, dat ze na zijn dood in 1940 voortzette.
Haar laatste woningbouwproject, het Louise Wenthuis in Amsterdam-Oost, was evenwel een feministisch statement. Het flatgebouw met 171 appartementen, vernoemd naar opdrachtgever Louise van der Pek-Went, medeoprichter van woningcorporatie Bouwfonds, was bedoeld voor alleenstaande werkende vrouwen.’
- STIL LEVEN
NRC. 17 December 2020.
‘Zes Rotterdamse fotografen tonen de impact van het coronavirus op ons dagelijks leven. Tijdens de eerste lockdown kregen de jonge fotografen de opdracht om de gevolgen van het coronavirus in Rotterdam in beeld te brengen. Dit leverde zes uiteenlopende fotoseries op. De expositie, genaamd ‘Stil Leven’, opende deze maand in de Kunsthal Rotterdam. De tentoonstelling was amper begonnen of de nieuwe ‘harde’ lockdown trad in werking. In het gelijknamige fotoboek dat is verschenen staan de foto’s samen met een tekst van Wilfried de Jong.’
Loes Van Duivendijk ging voor haar fotoserie naar buiten om de uitgestorven straten van Rotterdam in beeld te brengen. Het terras van de McDonalds aan de Meent is met linten afgezet om passanten te weren.
Khalid Amakran combineerde voor deze opdracht portretten van mensen thuis met dagboekfragmenten. De teksten gaan over het gemis van naasten, twijfels over het virus en de verveling die toeslaat bij het alsmaar thuis zitten.
Marwan Magroun volgde Rotterdammers met essentiele beroepen. In het Erasmus MC zijn de bedden klaargezet om zo efficiënt mogelijk nieuwe patiënten te kunnen opvangen.
Eén antwoord op “LOGBOEK – week 51 – 2020”