Woensdag 10 maart wordt op NPO2 om 23.05 in Het Uur van de Wolf de documentaire Alex Roeka: Engel en Beest uitgezonden. Een indringende film van Arno Kranenborg en Yvonne Jagtenberg.
‘Ze hebben me een naam gegeven,
maar zo heette ik niet.
Ik heb nooit een naam gehad.‘
Arjen Fortuin. NRC, 10 maart 2021
‘In Amsterdam blijken er adressen te zijn waar Roeka wel langs rijdt in de auto, maar liever niet uitstapt. Zo is er het huis van zijn ex-vrouw („Er waren je hele leven vrouwen die zich over je hebben ontfermd”, zegt zijn huidige vriendin als ze door een tunnel rijden) en, een stukje verderop, het huis van zijn zoon. Die moet nu een jaar of vijfendertig zijn, zegt Roeka. Hij had weleens de verkeerde dingen tegen hem gezegd, vermoedens uitgesproken over autisme. „Ik heb altijd twijfels gehad, dat zal hij wel gevoeld hebben.”
Patrick van den Hanenberg. Volkskrant,30 oktober 2015
‘Roeka – in alle opzichten schatplichtig aan Bob Dylan, Tom Waits en Leonard Cohen – verpakt zijn warme poëzie in simpele melodieën met standaard akkoordenschema’s.
GELUIDEN
Zoals van de vogels,
de blauwe en witte duiven
vroeger thuis, koerend op de dakgoot.
Of de Turkse tortels ’s morgens in de tuin
van mijn oom, de kluizenaar, de drinker,
die nergens bijhoorde, ook niet bij zijn vrouw.
De roep van de koekoek in de stille middag,
waardoor het nog leger en vreemder werd
op het Brabantse land.
Geluiden van vanzelfsprekende geborgenheid.
En dan de nachtelijke geluiden in huis,
het gerucht van inbrekers en moordenaars,
waardoor je als kind angstig wakker lag
en pas insliep
als het eindelijk licht werd tussen de bomen.
En zomers de buitenboordmotor die met zijn sputterend, brommend en borrelend geluid
de Maas opengooide voor een dag van zwierend plezier.
Ontelbare geluiden, die op een onuitsprekelijke manier
In elke periode opnieuw je leven definiëren.
Zoals het kleine, uiterst breekbare piepen
van pasgeboren katjes in de hooimijt
en later het gekrijs vol angst en verbijstering
als ze in de gracht werden gegooid
en spartelend de kant probeerden te bereiken
en meteen weer teruggesmeten als hen dat lukte.
En de onvermijdelijke merel
met zijn boeddhistisch gezang in de avondstraat.
Het naargeestige knarsen van grint,
het kraken van deuren, vloeren en trappen – vader,
die midden in de nacht terugkomt uit het café
en de dreiging in de onverstaanbare stemmen daarna.
Of de zee die sissend langs de boeg glijdt
van een zich door de Golf van Biskaje
ploegende zeesleper, waarop je probeert weg te varen
van je verleden naar een ander, nieuw, eigen leven.
Of het gieren van de wind langs de verstaging,
het klapperen van het zeil
en het beuken van de golven tegen de boot
als je in een zware storm door Het Kanaal vaart.
Het vijandige geluid van de natuur voor wie de mens
geen enkele betekenis heeft.
De krekels in de Provence,
die met hun geluid van eeuwigheid
nog eens op mystiek niveau benadrukken
wat de storm je heeft geleerd.
Het krassen van de schaatsen,
het zingende ijs daaronder
of het tikken van de derailleur als je in De Alpen
met je fiets een berg oprijdt:
de geluiden van verhoorde gebeden.
En de muziek natuurlijk, de intro’s die zeggen:
‘Stil, let op, dit moet je horen’.
De levenslust van Vivaldi en Mozart,
het religieuze heimwee van Beethoven, Schubert en Bach.
En de brullende saxofoons
van de eerste rock and roll natuurlijk,
die de belofte verkondigden van een vrij, gulzig
en erotisch leven.
Hoe Satisfaction begint:
van huis gelopen, heul zoekend in de nacht.
Of Eric Clapton, die subtiel vingerend aan
Have You Ever loved A Woman begint.
Of de diepgaande tokkel van Leonard Cohen bij Suzanne,
JJ Cale aan de oever van de Mississippi
loom groovend met een stevige joint in zijn mond.
En dan het meest diepe en hevige:
de stemmen, de melodieuze negerstemmen
schor en hees schurend van wat eeuwenlang gebeurd is,
dieper en donkerder dan motorgeluid
en helderder dan welke vogel ook.
De schreeuw van Little Richard, Otis Redding,
Aretha Franklin en Nina Simone, pijn die vreugde wordt,
Ellende die zich tot extase verheft.
En blanke vrouwenstemmen zo licht, vrolijk
en verleidelijk ironisch dat je ze met je mond aan wilt raken.
Of Bob Dylan met duizelingwekkende zinnen
door imaginaire buurten slingerend.
En bij zonsopgang het lege, onheilspellende gekwetter
van vogels weer in het plantsoen
als je terugkeerde uit de stad.
De schurende lakens, het piepende bed,
de ingehouden doodszucht van het liefdesspel
of het snikken van gevoelens,
die te groot worden,
zoals op een begrafenis als de muziek
het besef oproept van het vluchtige
en ontoereikende…
Tussen niets en niets
de verloren schreeuw van het leven.
En daarna het allerlaatste geluid, dat er altijd is
en er altijd zal zijn,
die oorverdovende afwezigheid van geluid,
het geluid van de stilte.
- LEX VAN DER EB
Zijn naam zingt ineens overal rond: Lex van der Eb, de Leidse hoogleraar wiens werk eind vorige eeuw de basis legde voor veel van de huidige coronavaccins. Op de dag dat ‘zijn’ Janssenvaccin naar verwachting wordt toegelaten blikt hij terug. ‘Eigenlijk wilde ik kanker begrijpen.’
Martin Keulemans. Volkskrant, 11 maart 2021.
Nu is zijn naam wereldnieuws. Die ‘Dutch biologist’, wiens werk aan de basis stond van de celtechniek waaruit de wereld nu coronavaccins blijkt te kunnen oogsten. Het vaccin van AstraZeneca: gestoeld op een cellijn die hij met zijn Canadese postdoc Frank Graham in 1973 creëerde. Het Spoetnik-V-vaccin uit Rusland en het CanSino-coronavaccin uit China: gekweekt op ‘zijn’ cellen. De antistof Regeneron, waarmee Trump zich liet behandelen toen hij covid-19 kreeg: ook al afkomstig uit de cellen van Van der Eb.
Een punt dat Van der Eb niet genoeg kan benadrukken: veel meer dan nu konden wetenschappers hun nieuwsgierigheid volgen. ‘Als je vandaag de dag geld wilt aanvragen voor onderzoek, moet het meteen toepasbaar zijn, iets opbrengen’, zegt hij. ‘Maar ik had en toepassing in mijn hoofd. Ik was alleen maar nieuwsgierig. En toch komt de w etenschap daardoor verder, dat blijkt nu wel.’
- Amsterdam bouwt sfeervolle universiteitscampusbinnen oude kloostermuren in hartje centrum
De Universiteit van Amsterdam bouwt komende jaren voor honderden miljoenen euro’s een nieuwe campus in de oude binnenstad. De aaneenschakeling van monumentale gebouwen, oude gallerijen en groene hoven moet de leefbaarheid van het centrum helpen verbeteren.
Naoël van Bemmel. Volkskrant, 12 maart 2021.
Dat is meteen – vijfhonderd jaar later – de kern van het Masterplan dat de Universiteit van Amsterdam en de gemeente hebben opgesteld voor een nieuw Universiteitskwartier in de oude binnenstad. De universiteit steekt 320 miljoen euro in een nieuwe campus door vele monumentale gebouwen te renoveren en met elkaar te verbinden. Het Universiteitskwartier, dat pal naast de Wallen ligt, wordt het nieuwe visitekaartje van de grootste universiteit van het land. De stad trekt 2,75 miljoen euro uit voor de herinrichting van openbare ruimte en presenteert het project als belangrijke stap om de leefbaarheid in het centrum te verbeteren.
Sander van Walsum. Volkskrant, 11 maart 2021
‘Zó zeg, dat is niet verkeerd’, zegt een rokende man in een portiek, precies op het moment dat ik hem passeer. Er is niemand anders in de buurt, maar het lijkt me onwaarschijnlijk dat hij een vijftiger met een coronakapsel zou catcallen. Ik draag niet eens een al te kort rokje.
Vroeger deelde je in-zichzelf-praters automatisch in bij de gekken, tegenwoordig zijn het meestal bellers wier draadloze oortjes schuilgaan onder mutsen of lang haar. Wen er maar aan, stralen zij uit als je vragend naar ze opkijkt, wat jij gek vindt wordt de norm. Wat ongetwijfeld waar is, al kan hieraan wennen alleen betekenen dat je straks niet meer reageert als iemand je aandacht lijkt te vragen.
Geen leuke ontwikkeling voor praatgrage types als ik, maar echt zorgelijk voor het in coronatijd snel groeiende leger verwarde personen die luid mompelend door mijn buurt struinen. Stiekem hopen die op een luisterend oor, waarvan wij denken dat ze het al hebben.’