- DE MAN DIE ZIJN HAAR KORT LIET KNIPPEN
Tussen de A (Albee) en de I (Iziguro) staat op mijn boekenplank Daisne (D). Ik neem hem van de plank. Hij stond indertijd al op mijn boekenlijstje van de middelbare school.’De man die z’n haar kort liet knippen’. Ik heb het verhaal toen 4x (?) gelezen, zeker niet als een verplicht nummer voor de lijst. Ik las als puber nogal wat verhalen waarin onbereikbare platonische liefdes aan de orde kwamen. De examinator stelde mij vragen over het boek en het ging me goed af, herinner ik me.
Toen kwam er ook nog eens de film van het boek. Deze is in zijn geheel te zien op Youtube. Govert Miereveld vervangt rechter Brantink, lid van het schoolbestuur van een middelbare school en neemt zo deel aan de prijsuitreiking en het afscheid van de eindexamen leerlingen. Hij is betoverd door leerlinge Eufrazia ‘Fran’ Veerman. Hij kan zijn liefde niet betuigen, Hij vlucht weg van het feest. Hij vlucht uit zijn geregelde leven. Hij gaat een nieuwe levensfase in: hij verandert van baan en woning. Hij gaat werken voor het ministerie van justitie in Brussel. Jaren later in de tijd, op een dag dat hij door een lijkschouwer wordt uitgenodigd een lijkschouwing bij te wonen, ziet hij op een affiche een aankondiging voor een voorstelling in de schouwburg. Het is Fran die inmiddels een gevierd zangeres is. Na de voorstelling zoekt hij haar op in haar hotelkamer waar een drama zich voltrekt. Uiteindelijk ziet de kijker Govert Miereveld opgenomen in een psychiatrische inrichting. Het is magisch realistisch verhaald en eigen hieraan is dat de grens tussen werkelijkheid en verbeelding dun is. Het is niet duidelijk wat de hoofdrolspeler denkt of echt meemaakt. Geeft de stem van de verteller de gedachten en denkbeelden weer van Miereveld dan wel de werkelijkheid? ‘Mijn beeld is een bedrog’ zegt Fran in de film.
Heerlijk wegdromen was het toen, is dat nu nog steeds? Mijn spontane reactie na de eerste beelden is: ‘wat ’n draak.’ Niet herlezen, ik laat de illusie zo in stand.
- DE TREIN DER TRAAGHEID
Van Daisne staat op mijn boekenplank ook ‘De trein der traagheid’. Een wat dunner boekje. Waar ging het ook weer over? Ik Luister het verhaal terug. Ja, het komt weer boven. Ik pak het thema weer op: ‘Val niet in slaap op het ritme van het treingeluid zoals de mede treinreizigers van de hoofdpersoon Mathias dat doen.’ De trein stopt en Mathias verlaat de trein. Hij laat de slapende reisgenoten achter en de trein rijdt door. In het desolate landschap ontmoet hij twee mede passagiers. Zij hebben het ‘psychisch automatisme’ achter zich gelaten en betreden het grensgebied tussen het dagelijks bestaan en de dood. Zij verkeren in een soort voorgeborchte, waar het bestaan in een lange dialoog overzien wordt.
Een ander boekje van de lijst van de Middelbare school en wat verder in de ordening op mijn boekenplank staat bij de letter S ( Sartre) ‘De teerling is geworpen’, ‘Les Yeux sont faits’, dat verhaalt over een gelijksoortige vraag naar de zin van het bestaan in een soortgelijk voorgeborchte tussen leven en dood. Hier heten de spelers Pierre en Eve die voorbestemd zijn om van elkaar te houden, maar sterven voordat ze elkaar hebben ontmoet.
Maar dit boek laat ik nog even op de plank staan.
IN DE BIOS
Dit boek van Daisne is ook verfilmd. Maar hier heeft de regisseur andere beelden gekozen zoals ik me die bij het lezen voorstelde. Hij heeft de vrouw een centrale rol toebedeeld wat me in het boek niet zo was opgevallen. Dat deed de vrouw naar mijn smaak wel zeker in de film uitvoering waar Anouk Aimée die rol invulde..
De film bewerkt dus de roman ‘De trein der traagheid’ van de Vlaamse schrijver Johan Daisne. Montand speelt de hoogleraar in de linguïstiek en Aimée is zijn geliefde. Ze heeft alles voor hem opgegeven en is van Frankrijk naar een Vlaamse provincie verhuisd. Yves Montand heeft ervoor gezorgd dat ze werk vond als kostuumontwerpster voor een toneelgezelschap. Het sfeertje in Vlaanderen ligt haar niet (de taalstrijd o.a.) en de twee raken van elkaar verwijderd. Als Montand een gastcollege gaat geven op een universiteit elders in België, moet hij die betreffende treinreis ondernemen. De egoïstische taalkundige Mathias beschouwt zijn relatie met haar als vanzelfsprekend (sic!), hoewel er duidelijk problemen zijn. Dan verdwijnt Anne spoorloos tijdens die treinrit. Hij gaat naar haar op zoek en komt zo terecht in dat desolate landschap, in de film met de beeldtaal van Ghislain Cloquet.
‘Deze niet onbelangrijke film voegt echter geen nieuwe dimensie toe aan de roman, die overigens beter in elkaar zit. Ook verloopt in de film de overgang naar fictie niet soepel. Scenario van regisseur Delvaux.’ (VPRO – Cinema).
ANOUK AMÉE
Anouk Amée verscheen onder meer in La Dolce Vita (1960) van Federico Fellini, en in 8½ van dezelfde regisseur in 1963. Ik schreef daar eerder over in de rubriek ‘Een film van Ome Willem’. Daarvoor had ze in 1961 de rol van Lola vertolkt in de gelijknamige film van Jac ques Demy. Ze werd in 1966 genomineerd voor een Academy Awardvoor Beste Actrice in haar rol in de film die haar echte internationale bekendheid gaf: ‘Un homme et une femme van Claude Lelouch met Jean-Louis Trintignant als haar tegenspeler. Daarna volgde Un soir, un train van de Belg André Delvaux (1968).
Eén antwoord op “VAN MIJN BOEKENPLANK – FILM VAN OME WILLEM – johan daisne”