VAN DE BOEKENPLANK – willem wilmink

EEN VRIEND ZIEN HUILEN

Hoorde op Radio 1 (19 februari 2021) in het programma ‘De Taalstaat’ het lied ‘Een vriend zien huilen’ gezongen door Herman van Veen. Ik weet dat de originele versie van Jacques Brel is, maar niet dat het door Willem Wilmink vertaald is. In het Nederlands wordt het ook gezongen door Thé Lau, Liesbeth List, Johan Verminnen en meer artiesten en natuurlijk door Jacques Brel zelf.

• DE DICHTER

Hebben we het over dichters, dan noem ik als ’n favoriet Willem Wilmink. De bundels van hem heb ik hier op de plank staan. Mag deze daar graag zo nu en dan van afnemen. Samen met Hans Dorrestein, Karel Eijkman, Ries Moonen, e.a. vormde hij in 1970 het schrijverscollectief dat schreef voor televisieprogramma’s als: ‘De Stratemakeropzeeshow’, ‘Het Klokhuis’, ‘De Film van Ome Willem’, ‘Sesamstraat’, ‘J.J. de Bom, voorheen de Kindervriend’ en ‘Kinderen voor kinderen’. Ook schreef hij vele liedjes voor musicals. 

• TUKKER

Wilmink had een speciale band met Twente. Hij is niet alleen in de Javastraat in Enschede geboren, maar er ook gestorven. Eens uitgevlogen wilde hij op latere leeftijd terug naar Twente. Willem Wilmink sprak net als zijn vriend Herman Finkers, ook zo’n favoriet van mij, met een Twents accent. Hij schreef ook in het Twents, in ‘ ’t Kupersdieks’ zoals hijzelf noemde. Een van zijn mooiste gedichten in het Twents staat in ‘Heftan Tattat! Gedichn in ’t stadsplat’.

• ZO ROND HET HUIS

Wilmink koos de onderwerpen dicht bij huis. Hij schreef over Frekie, een imbeciel, een mongool zoals ze hem in de buurt noemden. Hij was waarschijnlijk ook in het echt een buurjongetje van Willem geweest, volgens een oude buurvrouw van Willem. Of schreef hij over zijn broertje, een ‘aardig ventje, dat wel, dat wel!. (Verzamelde liedjes en gedichten, blz. 171). Maar ook zijn geliefde Enschede, Amsterdam, Ootmarsum en Almelo zijn bronnen voor zijn gedichten. En niet te vergeten het cafeetje Het Bolwerk waar altijd een Duveltje voor hem klaar stond. ‘In Het Bolwerk bij de Markt / wil ik overlijden, / met een Duvel van het schap / voordat ik moet scheiden.‘ (Verzamelde liedjes en gedichten, blz. 1021)

• DOOD

‘Dood zijn duurt zo lang‘ schreef hij in een gedicht, waarin hij zich afvraagt hoe het zal zijn om dood te zijn: ‘Als je dood bent, droom je dan? / En waar droom je dan wel van?‘(Verzamelde liedjes en gedichten, blz. 834). Hier uitgevoerd door Tommy van Sesamstraat als ode aan Aart Staartjes, ook weer een vriend.

Als afscheid schreef Willem op het eind van zijn leven: 

‘Als ik dood ben, moeten jullie / mijn verhalen doorvertellen. / Als iemand getroost moet worden, / kunnen jullie altijd bellen. In het stralendst van de hemel / zal ik niet zijn neergezeten / want daar is allang geen plaats meer / voor neurotische poëten, Ik ben niet meer op aarde, / maar je kunt me heel goed vinden: / bel gewoon Harry Banninck/ en hij zal je doorverbinden. (Verzamelde liedjes en gedichten, blz. 1275).

De laatste momenten van het leven van Willem Wilmink beschrijft Elsbeth Etty in haar biografie, sober maar niet minder invoelbaar: ‘Op zaterdagavond 2 augustus 2003 zette hij de muziek voor zijn uitvaart op en dronk een goed glas Belgisch bier, een Rochefort 10. Hij nam zijn medicijnen en viel rond negen uur onder de klanken van Mozarts ‘Gran Partita’ in slaap. Even na elf uur stierf hij in het bijzijn van Wobke.‘

---

• VOETNOOT

1. Bronnen: Kunstbus; Elisabeth Etty (2019). In de man zit nog een jongen. Amsterdam: Nijgh & Van Ditmar.
2. ‘Ach mien jongn, die kom bie us weg‘ zei mijn vader eens toen ik hem de naam Wilmink noemde. Door mij hier vast verkeerd geschreven, maar hoe het wel moet is op te zoeken in het Twents woordenboek.
3. De documentaire over Wilmink.

• EEN TOEGIFT

Deze bloemlezing (in quotes):

• Ach, zou die school d’r nog wel zijn
  Kastanje-bomen op het plein
  De zware deur
  Platen van ridders met hun kruis
  En van Goe-jan-verwellesluis
  Geheel in kleur
  Die mooie school daar stond je
  Met een pas gejatte sigaret
  In ’t fietsenrek
  Daar nam je bibberig en scheel
  En van ellende groen en geel
  Opnieuw een trek
  En als de meester jarig was
  Werd het rumoerig in de klas
  En zat je daar
  En je verwachte zo direct
  Een uiterst boeiend knaleffect
  De klapsigaar
  Je speelde in een schooltoernooi
  En het begin was wondermooi
  Fijn voetbalweer
  Je kreeg met 10-1 op je smoel
  De kleine keeper in zijn doel
  Hij weende zeer

De najaarsblaren op de grond
Daar stapte je zo fijn in ’t rond
De school voorbij
En ’s winters was de kachel heet
En als je daar dan sneeuw in smeet
Dan siste hijJada da da, dada da da da dada da dada
Het moet er allemaal nog zijn
De deur, de bomen en het plein, de grote heg
Alleen die mooie lichte plaat waarop een kleine dessa staat
Is misschien weg
Bali, Lombok, Soemba, Soembawa, Floris, Timor, Enzovoort

• ‘deze vuist op deze vuist
  deze vuist op deze vuist
  deze vuist op deze vuist
  en zo klim ik naar boven…’

• Je voelt je razendsnel vertrouwd
  met oude steden, fraai gebouwd
  om torens heen:
  al kende je daar heg noch steg,
  na een klein uur vind je de weg
  heel goed alleen.
  
  Maar neem een wijk uit onze tijd:
  je raakt er vaak de weg nog kwijt
  na honderd keer.
  Zelfs in één bouwwerk, één kantoor,
  zoek je je rot, de jaren door
  en telkens weer.
  
  Ach, architecten van vandaag,
  ik zoek een antwoord op de vraag
  waarom u faalt:
  waarom is bijna elk ontwerp
  zo zonder hart en zo onscherp
  dat men verdwaalt?

• de meisjes uit vervlogen dagen
  we weten niet meer waar ze wonen
  nooit zullen zij zich meer vertonen
  waar wij weleer hun lichaam zagen

• Op een slagveld klonk een stem, 
  was van ver te horen, 
  zong dat er in Bethlehem 
  een kindje was geboren.
  In die nacht zo stil en groot 
  zwegen de kanonnen, 
  die zijn bij het morgenrood 
  toch opnieuw begonnen.

• Soms in de nacht als je naast me ligt,
  als je naast me ligt met je meidengezicht,
  dan heb ik je weer zo lief.
  En ik denk met trots aan ons kleine gezin,
  en ik denk: er zit wel samenhang in,
  het biedt wel perspectief.

• Grouwe gebauwen, louwe thee, 
  holadio, holadié, 
  word je broer dominee? 
  Heel gemakkelijk, zo’n dictee.